MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
52 52 öyrənilməsi ilə bağlı Ə.Axundoğlunun fikirlərinə qatılmayaraq tərəqqi etməyin, bu mənada dünyəvi elmlərinin öyrənilməsini zərurətindən bəhs etmişdir [109, 124]. Beləliklə, Ə.Hüseynzadə bir tərəfdən müasirləşməyə həmişə hazır islamlıq və türklük ideyasını irəli sürür, digər tərəfdən onun «panislamizm» və «pantürkizm» kimi qələmə verilməsinə qarşı çıxırdı. Başqa sözlə, Ə.Hüseynzadənin yaradıcılığında mütərəqqi ruhlu islamçılıq və ya türkçülük deyil, bəzi Avropa mütəfəkkirləri tərəfindən ortaya atılan və mürtəce mahiyyət daşıyan «panislamizm» və «pantürkizm» tənqid olunmuşdu [78, 207]. Xüsusilə, Ə.Hüseynzadə ilk dövrlərdə islamiyyəti müsəlman-türk xalqlarının nicatı kimi görmüş, bir növ onu «İslam birliyi»nə zərər verə biləcək ayrıca götürülmüş istənilən millətçiliyə, kapitalizmə və marksizm-leninizmə (rus bolşevizm- inə) qarşı qoymuşdu. Onun fikrincə, inqilabların baş verməsi üçün zəruri şərait olmalı, bütün inqilablar təkamül yolu ilə baş verməli və hər bir xalqın milli ruhuna, dininə, mədəniyyətinə uyğun olmalıdır. Bunu nəzərə alaraq Ə.Hüseynzadə yazırdı ki, marksist-leinçilər birdən-birə sıçramaq, özlərini qorxulu girdablara, uçurumlara atmaq istəyirlər: «İkincilər (marksist- leninçilər – F.Ə.) isə zənn edirlər ki, İslamda mədəniyyətə, tərəqqi və təkamülə xidmət edəcək bir şey yoxdur. Avropa cəhətindən əsən bütün yellər, hətta zəhərli yellər belə şəfabəxşdir. Bunlar bütün bu maddiyunluğun (materializmin), dəhriyunluğun (ateizmin), iştirakiyunluğun (sosializmin) mahiyyətlərinə özləri belə agah olmadan bu təriqəti- fəlsəfiyyələrin nəşrə çalışıyorlar» [109, 34]. Deməli, Ə.Hüseynzadə bolşeviklərin radikal qırmızı- inqilab ideyalarını rədd edir, marksizm-leninizmi zərərli bir təlim adlandırır və ona qarşı müasir ruhlu milli-dini birliyi – «yaşıl
|