Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Paxtadagi xas-cho ‘plar, iflosliklar
- bu tolaning nuqsonlari. Agar 
paxtadan namuna olib qarasak, unda normal pishib yetilgan tolalardan 
tashqari xas-cho„p aralashgan va nuqsonli tolalar borligini ko„ramiz. 
Bunday nuqsonlar biologik va mexanikaviy boiib, ular g„o„zaning o„sib 
rivojlanishida, paxta zavodlarida paxtani dastlabki fshlashda va ba‟zan ip-
yigiruv fabrikasida paxtadan ip olishda paydo boiadi. Bunday nuqsonlar 
ko„p boisa, paxtaning qiymati pasayadi, ishlab chiqarish jarayonida 
chiqindilar ko„payadi, ipning chiqishi kamayadi va uninig sifati pasayib, 
yigirish va to„qish jarayonlarida ko„proq uziladi, natijada mashinalarning 
ish unumi pasayadi. 
Paxtadagi xas-cho ‘plar va nuqsonlar.
Iflosliklar
- maydalangan barglar, chanoqlar, g„o„za shoxlari va h.k. 
Bular tolalarga yopishgan holda boiib, ulami yo'qotish ancha qiyin.
Tolali o‘lik
- paxtani tozalashda paydo boigan uzun tolalar, 
maydalangan xas-cho„plar va yetilib pishmagan, tolalari turlicha 
paxmaygan chigitlardan iborat aralashma.
Kasallangan va zararlangan tolalar
- g„o„za o„simligi kasallangan 
boisa (biologik nuqson) va paxtani paxta tozalash korxonasida hamda ip-
yigiruv korxonalarida ishlashda (mexanikaviy nuqson) hosil boiishi 
mumkin.
Maydalangan chigit
(chigit boiakchalari) - paxtani dastlabki ishlashda 
hosil boiadi. Ular yana maydalanib, tolalar yopishgan po„stchalarga 
aylanishi mumkin. Bunday nuqson yigiruv korxonalari uchun eng zararli 
nuqson boiib, yigirilgan ipda ham uchrashi mumkin.
Tolali chigit qobig'i
- zararli nuqsonlardan hisoblanib, paxtani dastlabki 
ishlashdan chigitlarning maydalanishi natijasida, titish va savash 
mashinalarda hosil boiadi. Bular tolaga mahkam yopishib qoladi va ulami 
ajratish qiyin. Shuning uchun bunday nuqsonlaming kelib chiqish 
sabablarini aniqlab, ulami kamaytirish zarur.
Tugunchalar -
chigallanib qolgan tolalarning kichik gruppasi; paxtani 
dastlabki ishlashda va savash-tarash jarayonida hosil boiadi. Bunday 
nuqsonlar yigimv jarayonlarida ham tamoman yo„q boimaydi.
101

---

Gajjaklar
- bo„shgina oialashib qolgan tolalar gruppasi. Bunday 
nuqsonlar tarash mashinasida taralganda yozilib ketishi mumkin.