MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA



Yüklə 0,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə60/68
tarix02.01.2022
ölçüsü0,93 Mb.
#40440
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   68
frazeoloji

Müs
əlmanın özü deyil, 
 
izi d
ə, 


          
 
 
140 
 
 
xroniki 
azarıdı – 
 
 
 
sonra (59, 13). 
 
Frazeologizmin  bu 
şəkildə  işlədilməsi  xalq  dilinin  zəngin 
ifad
ə və idiomların şeir dilinə gətirməyin ən bariz nümunəsidir. 
Bel
ə  hallarda  frazeoloji  novatorluğun  daha  dolğun  ifadə 
vasit
ələrinə  doğru  təkamülü  baş  verir  və  bu  tədrici  təkamülün 
n
əticəsində forma kamilliyi məzmun dərinliyinə uyğunlaşdırılır. 
Bun
ların birinin digərinə güzəştə getməməsi olduqca mühüm və 
mür
əkkəb yaradıcılıq aktı kimi özünü göstərir. 
Frazeologizml
ərin  müxtəlif  məna  çalarlarını  tuta  bilmək 
bacarığı  dilin  bütün  potensiallığını  hərəkətə  gətirir.  Frazeoloji 
novatorluq  xalq  t
əfəkkürü və xalq dilindən mayalanır. Ən əsası 
da  budur  ki,  frazeoloji  novatorluq  n
əyinsə  naminə  süni  surətdə 
işlədilmir, onlar daha çox şeirin ümumi ruhunda doğur. 
Ümumiyy
ətlə, 1960-1980-ci  illər  poeziyasında  frazeoloji 
novatorluq  f
əal üslubi fiqura çevrilmiş, şeir dili üçün səciyyəvi 
material 
olmuşdur. Onun yaratdığı kolorit bu dövr poeziyamızda 
olduqca  f
əaldır.  Onlar  güclü  bədii-üslubi  xarakter  daşıyır,  ən 
ön
əmlisi isə ondan ibarətdir ki, şeir dili üçün çox vacib bir key-
fiyy
əti – dilə qənaət prinsipini ödəyə bilir. Mətndə xüsusi aksent 
yaratmaq,  güclü  b
ədii-emosional  təsirə  çevrilmək  frazeoloji 
birl
əşmələrin  imkanları  daxilindədir.  Onların  dil-ifadə 
yeniliyind
ə  fəallığı  üslubi  əməliyyət  qəliblərinin  çərçivəçini 
böyütm
ək  imkanlarına  yol  açır. 1960-1980-ci  illər  şeir  dilində 
frazeoloji  birl
əşmələrin  aktuallaşdırılması  göstərir  ki,  ənənəvi 
q
əliblərin  yeni  formalara  düşüb  orijinal  məna  çalarları  kəsb 
etm
əsi  novatorluq  naminə  edilən  əməliyyatdır.  Bədii  forma 
yeniliyi  namin
ə  frazeoloji  birləşmələrdə  edilən  dəyişikliklərin 
oxucuya  ba
ğışladığı  təsir  isə  bu  dil  vahidinin  ən  əhəmiyyətli 
poetik  mü
əyyənliyidir.  Bu  üsulla  ən  adi  həyati  detal  qeyri-adi 
m
əzmunla  qabarıq  obraza  keçir,  onu  üslubi  rənglərlə 
poetikl
əşdirir.  Frazeoloji  novatorluq  fikrin  canlı  və  daha  da 
qabarıq tərzdə ifadə olunmasına zəmin yaradır. 


          
 
 
141 
 
Verdiyin
ə bir əvəz 
Qoparmasa g
əbərən 
Xeyri üçün 
qulağa 
dürtül
ən, gözə girən 
Minn
ətə salam alan 
Minn
ətlə salam verən 
M
ədəsində əqidə 
Tipl
ər tanıyıram mən (107, 84). 
 
«Göz
ə  girmək»  frazeologizminin  işığında  meydana  gələn 
«
qulağa dürtülmək» ifadəsi ona görə uğurludur ki, buradakı söz 
işlətmə  üslubu  xalq  dilinə  məxsus  məna  qarşılaşdırılması 
prinsipi 
əsas götürülmüşdür. Mətndə ona görə konkretləşmişdir 
ki,  burada  t
əsvir  obyektinin  özü  də  konkretdir.  Şair  frazeoloji 
birl
əşmənin linqvistik-üslubi mahiyyətinə nüfuz edib onu başqa 
şəkildə  mənalandırmaqla  təsvir  obyektinin  mahiyyətini  üzə 
çıxarır. 
R.Rza  «Anonimçi» 
şeirində  «qulağa  dürtülmək»  motivinə 
uyğun  tamamilə  orijinal  ifadə  forması  yaradır.  Hiss  olunur  ki, 
böyük  istedad  sahibi  sözün  poetik  n
əfəsini  dərindən  duymuş, 
ondakı  ülviyyəti  hiss  etmişdir.  Ən  ümdəsi  isə  novatorcasına 
deyilmiş ifadəni bədii mətnə daxiletmə məqamını düzgün müəy-
y
ənləşdirmişdir. 
 

Yüklə 0,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin