MergedFile

3.1. Axtarış yerləri 
Kitabxana 
Lazım olan məlumatların axtarışına başlamazdan öncə tələbə və ya elmi 
işçi onların harada axtarılması haqqında ilkin təsəvvürə malik olmalıdırlar. 
Burada  kitabxana  və  digər  elmi  təşkilatların  rolunu  öyrənmək  yerinə 
düşərdi. 
Kitabxana  −  ədəbiyyatların  axtarıldığı  ənənəvi  yerdir.  Funksiyası  və 
işləmə  prinsipinə  görə  kitabxanalar  elmi  və  xüsusi  olaraq  bir-birilərindən 
fərqlənirlər.  Onlar  ilk  növbədə  tələbələr,  müəllimlər,  elmi  işçi  və  mütə-
xəssislərə  xidmət  göstərirlər.  Kitabxanalar  texniki  təchizatına  və  məlumat 
daşıyıcıları  bazalarına  görə  müxtəlif  imkanlara  malikdirlər.  Onlar 
oxuculara:  sorğu-biblioqrafik,  oxu  zalı,  abonoment,  kitabxanalararası 
mübadilə,  qiyabi  abonoment,  şəkil  və  sürətlərin  çıxardılması, 
mikrofilmlərin hazırlanması xidmətləri göstərirlər [40, 41, 42]. 
Sorğu  biblioqrafik  xidmətlər  üçün  kitabxanalarda  xüsusi  şöbə  nəzərdə 
tutulur. Bu şöbədə məqsədyönlü mövzular ətrafında kitabların axtarışı üçün 
lazım  olan  bütün  sorğu  materialları  oxucuların  xidmətində  durur. 
Biblioqrafik  şöbədə  həmçinin  oxuculara  ədəbiyyatlarla  işləmək  qaydaları 
öyrədilir.  Xüsusi  ədəbiyyatların  sayı  məhdud  olduğundan  onların  yalnız 

---

Ə
dəbiyyatların axtarılması 
 
 
 
68 
oxu  zallarından  istifadəsinə  icazə  verilir.  Kitabxanalarda  olan  on  minlərlə 
kitablardan  səmərəli  istifadə  etmək  üçün    şifrələr  işlənilir.  Biblioqrafik 
məlumatlar  beynəlxalq standart İSO 690-87-ə əsasən tərtib edilir [43, 44]. 
Bir  çox  kitabxanaların  kitab  rəflərində  açıq  işləmə  imkanları  vaxta 
qənaət  etməyə,  həmçinin  eyni  mövzuya  aid  daha  geniş  məlumat 
mənbələrinə yiyələnməyə şərait yaradır. 
Tələbələr  kitabxanalarda  işləməkdən  öncə  onun  təhsil  aldığı  sahələrdə 
vacib ədəbiyyatların yerləşdiyi bölməni axtrarıb tapmalıdır. Kitabxanalarda 
işləməyin  açarı  kataloqlardır.  Kataloqlarda    çoxlu  sayda  ədəbiyyatlar 
cəmlənərək  şifrələnib.  Şifrələr  öncədən  məlum  olduqda  onun  köməyi  ilə 
kitabın  yerləşdiyi  yer  (otaq,  rəf,  cərgə  və  s.)  axtarılır.  Əvəllər  belə 
kataloqlarda ədəbiyyatlar haqqında  məlumatlar  şifrələnmiş  kağız  kartlarda 
yerləşdiyi  halda,  kitabxana  işlərində  kompyüterləşmənin  tətbiqi  sayəsində 
belə  kartlar  rəqəmsal  hala  gətirilib.  Müasir  kitabxanalarda  bu  kart-
məlumatları internet üzərindən əlçatan şəkildə oxucular tərəfindən istifadə 
edilə bilər ki, bu da vaxta qənaət etməyə şərait yaradır. 
Kitabxanalararası  mübadilə  ölkənin  müxtəlif  elmi  sahələri  üzrə  kitab 
fondları və kitabxanalarının qarşılıqlı əlaqəli şəkildə istifadəsini təsvir edir. 
Bu  xidmət,  verilmiş  kitabxanada  axtarılan  ədəbiyyat  tapılmadıqda  onu 
digər kitabxanalardan sifariş etməyə imkan verir. Ədəbiyyatı ya orijinalda, 
ya da onun lazım olan bölməsininin surətini sifariş etmək olar. Sifarişlənən 
ə
dəbiyyat poçtla evə və ya kitabxanaya çatdırılır.