MergedFile
Yüklə 1,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.4.4. Qorxunun üstələnməsi
Tələbələrin elmi işə maraqlarının analizində digər amillərlə bərabər qorxu və həyacan hissləri də nəzərə çarpacaq dərəcədədir [28]. Qorxu deyəndə burada təhsilin maliyyələşdirilməsi, təklik qorxusu, işin öhdəsindən gələ bilməmək qorxusu başa düşülür. Bu qorxuların çoxu tələbənin ilk dəfə olaraq ali məktəbə qədəm qoyması ilə başlayır və pis halda uzun müddət onu müşaiyət edir. Bu problemlərlə məşğul olan bir çox alimlərin gəldiyi qənaət budur ki, ali məktəbə qədəm qoyan tələbə ilk anlarda özünü yad hiss edir [37]. Bu yad mühitdə digərləri ilə eyni səviyyədə qəbul olunmaq istəyini digərləri Elmi işlərin tərtibi 66 yanında özünü biabır etmək qorxusu üstələyir. Onlar digərləri kimi normal davranmağa can atırlar. Qorxunu üstələmək üçün onlar özünümüdafiə xassələrini inkişaf etdirməlidirlər. Bu xassə alt şüurda aktiv olaraq, qorxu yarada biləcək situasiyaların elə başlanğıcda onu dəf etməyə xidmət etməlidirlər. Aşağı kurs tələbələri çox vaxt ətrafa suveren bir hiss saçsalar da, onlar daxillərində çox qeyri-stabil olurlar. Ümumilikdə, sosial qorxu sosial müdaxilə ilə müalicə olunur. Ali məktb daxilində bunun həll yolları digər tələbələrlə yaxın təmasın qurulması, həmçinin “etibar ediləbiləcək müəllimin“ tapılmasından ibarətdir. Qeyd olunanlarla bərabər ən geniş yayılmış, elmə qarşı olan yüksək ehtiramdan irəli gələn qorxunu vurğulamaq yerinə düşərdi. Əgər ali məktəbdə elm bir sərt ideologiya kimi təbliğ olunursa və “Elmi araşdırmalar sayəsində bu nəticəyə gəlinmişdir ki,...” kimi ritorikadan istifadə edilirsə, onda yada salmaq lazımdır ki, çoxlu sayda elm sahələri olduğu kimi, çoxlu sayda da alimlər mövcuddur və belə subyektv ifadələr gərək tələbələri çaşdırmasın. Digər tərəfdən qeyd emək lazımdır ki, elm cəmiyyətə xidmət edir. Bu, bütün elmi aktyorlardan etik baxımdan həssas olmalarını tələb edir. Elmi reprezentasiya edən şəxslərlə münasibətdə olmaq da qorxu ilə rəftara aiddir. Tələbə ilə professor arasındakı söhbət bir növ “mədə- niyyətlərarası“ qarşılaşmadır. Tələbələr praktikaya və normal həyat tərzinə daha yaxındırlar. Professorlar isə xüsusi elmlə əlaqəsi olan adamlardır. Onlar bu elm aləmində bəlkə də artıq 30 ildir ki, ömür sürürlər. Kitablardan oxuduğu və uzaqdan gördüyü insanla görüşmək ilk anlarda tələbədə həyacan yarada bilər [34, 38, 39]. Çox hallarda professorlar elmi-tədqiqat işlərinə daha çox üstünlük verdiklərindən, tələbələrə az vaxt ayrır və işlərinin müəyyən hissəsini assistentləri tərəfindən icra etdirirlər. Belə mühitdə müəllimlərin və dosentlərin fəaliyyəti müəyyən qədər fərqlənir. Onlarla tələbələr arasında intensiv görüş əsasında yaranan sıx münasibət, tələbələrin təhsil müddətində qarşılaşdıqları problemlərin həlli üçün müraciət edə biləcək etibarlı şəxsi tapmağa şərait yaradır. Bu da tələbələrlə müəllimlər arasında olan gərginliyin, eyni zamanda tələbələrdə bununla bağlı qorxunun aradan qaldırılmasına müsbət təsir göstərir. |