Microsoft Word Bojxona nazariyasi doc

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
98
8 bob. Bojxona statistikasi 
 
8.1 Bojxona statistikasining asosiy vazifalari va ob`ektlari 
 
Bojxona statistikasi tashqi savdodagi jarayon va hodisalarni 
hisobiy tomonlarini o’rganadi, shuningdek bojxona bojlarining 
hisobot va tahlillarini, kontrabanda va bojxona qoidalarini 
buzilishlarni va hokazolarni. 
Bojxona statistikasi davlat statistikasidan farqli ravishda 
ko’rsatkichlarni pastdan yuqoriga qarab ortib borgan sari informasiya 
bilan ifodalab boradi, lekin uning ko’rsatkichlar kamroq bo’ladi: 
Bojxona statistikasining asosiy vazifalari: 
-  mamlakatlar eksporti va importi bo’yicha to’liq ishonchli 
hisobot bilan taominlash; 
-  mikroiqtisodiy holat bilan bog’liq tovarlar oqimi tahlili, 
eksport – import tuzulishi va tashqi savdoning rivojlanish 
tandensiyasi tahlili; 
-  davlat organlari bojxona siyosatini tartibga solishda ularni 
to’liq ma`lumotlar bilan ta`minlash; 
-  respublika bozorlari konyunkturasi tahlili; 
-  davlat byudjetiga bojxona to’lovlarining kelib tushishining 
nazorati; 
-  bojxona organlari huquq va majburiyatlari doirasida valyuta 
nazoratini amalga oshirish;  
-  to’lov balansi moddalarini va savdo tarkibini ishlab chiqish 
uchun yig’ish va qayta ishlash; 
-  tashqi savdoda MDH davlatlari o’rtasida o’zaro ma`lumot 
almashinuvini ta`minlash. 
Bojxona siyosati bilan bog’liq boshqa vazifalar. 

---

 
99
Bojxona statistikasi tashqi savdo bojxona statistikasiga va 
bojxona statistikasiga ajratiladi. 
Tashqi savdo bojxona statistikasi predmeti bo’lib, mamlakatning 
tashqi savdo oboroti, eksport va import, eksport – import 
yo’nalishlari hisoblanadi. 
Tashqi savdo bojxona statistikasida eksport tizimi bu – ishlab 
chiqarilgan mahsulotlarni mamlakat ichkarisidan tashqariga olib 
chiqish tushuniladi. 
Import tizimi esa, tashqaridan mahsulotlarni mamlakat 
ichkarisiga olib kirish tushuniladi. Import milliy mahsulotlar zahirasini 
ko’paytirishga imkon yaratadi. 
Bojxona statistikasini o’rganish ob`ektlari
.  Tashqi savdo bojxona 
statistikasining ob`ekti bo’lib, bevosita eksport-import tovarlari 
hisoblanadi. 
Bojxona qonunchiligiga binoan tovarlar deganda, har qanday 
ko’chma mulk, shu jumladan valyuta va valyuta boyliklari, elektr, 
issiqlik energiyalari va energiyaning boshqa turlari, tegishli bandida 
qayd etilgan transport vositalaridan boshqa transport vositalari, 
intellektual mulk ob`ektlari, oldi-sotdi yoki ayirboshlash ob`ekti 
hisoblanuvchi bajarilgan ishlarning, ko’rsatilgan xizmatlarning 
natijalari tushuniladi. 
Bundan tashqari, tashqi savdo bojxona statistikasida quyidagi 
hisobot yuritiladi: 
-  to’lov vositasi sifatida chiqmaydigan, monetar bo’lmaydigan 
oltin va kumush; 
-  BMT texnik yordam fondiga ajratiladigan yordam mablag’i, 
beminnat yordami; 
-  harbiy hisoblangan tovarlar; 

---

 
100
-  quvurlar orqali olib o’tiladigan tovarlar (neftp, gaz), suv, 
elektr energiyasi; 
-  samolyot va kemalarga yoqilg’i, shuningdek yuk va engil 
avtomobillarga yoqilg’I; 
-  bir yoki undan ortiq arendaga olingan tovarlar; 
-  reeksport tovarlarni mamlakatga kirib kelishi; 
-  qo’shma korxonalar hisobiga olib chiqilgan (olib kirilgan) 
tovarlar;  
-  boshqa turdagi ishlar.