Microsoft Word etno kitab son srift 12

ETNOPSİXOLOGİYA 
53 
ayrılmaz surətdə əlaqədardır. 
Məlumdur ki, etnik psixoloji xüsusiyyətlərin təşəkkülünün 
əsasını “biz” və “onlar” qarşıdurması, yəni öz etnosunu başqa 
etnoslara qarşı qoymaq, onları qarşılaşdırmaq əsasında aralarındakı 
oxşar və fərqli cəhətlərin dərk edilməsi təşkil edir. Etnik qruplar 
arasında belə qarşıqoyma, qarşılaşdırma varsa, deməli, özünüdərk-
etmə də vardır. Başqa etnik qrupların psixologiyasının dərk 
edilməsi, öz etnosunun səciyyəvi cəhətlərini dərk etməyi tələb edir 
və ya əksinə. Bu cəhət etnik ümumiliyin və etnik fərqin dərk 
edilməsi və qiymətləndirilməsi üçün çox vacibdir. Deməli, xalqın 
özü haqqında real təsəvvürü onun özünü başqa xalqlardan və 
millətlərdən fikrən ayıra, eləcə də bu fərqi başa düşə bilməsinə 
kömək edir. Etnik özünüdərketmə etnos və ya millətin dilində, 
adət-ənənəsində, rəvayət və mifologiyasında, musiqi və rəqsində, 
geyim xüsusiyyətlərində, mətbəxində ümumən isə özünə və ətraf 
aləmə münasibətində öz əksini tapır.
Etnik özünüdərketmənin ən əsas psixoloji mexanizmi etnik 
identifikasıyadır. Elə etnik özünüdərketmə etnik identifikasiyadan 
keçməklə baş verir. İdentifikasiya eyniləşdirmək deməkdir. Yəni, 
insanın özünü, başqası ilə eyniləşdirməsidir. Qrup səviyyəsində 
differensasiya və identifikasiya sosial identikliklə nəticələnir. 
Sosial identiklik öz qrupunu başqa sosial birliklərlə müqayisə 
prosesinin nəticəsi olaraq formalaşır. Əgər qrup ümumi milli 
birliyə qoşulmasa, onunla oxşarlığını, ümumi cəhətlərini müəyyən 
etməsə, özünü milli birliyə daxil etməsə sosial identiklik yaranmır. 
Sosial identiklik etnik identikliyin yaranması üçün mənbəədir. 
Sosial identiklik olmasa, etnik identiklik də baş tutmur. Etnik 
identiklik insanın müəyyən etnik ümumiliyə aid olmasını aydın 
surətdə anlaması və dərk etməsindən ibarət olan etnopsixoloji 
hadisədir. Etnik identikliyin iki əsas komponenti var: koqnitiv və 
affektiv.
Koqnitiv komponentə fərdin öz etnosunun, öz qrup xüsusiy-
yətləri haqqında bilik və təsəvvürləri, etnofərqləndirici əlamətlərin 
dərk edilməsi əsasında özünü həmin qrupun üzvü kimi dərk etməsi 

---