Microsoft Word mag. Secme -times new roman doc
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sxem 2.3. Çəkinin qəbul edilməsi və statistik qiymətləndirmə
Seeçmə tədqiqatı planını və çəkini nəzərə almayan istənilən təhlil fərziyyəyə əsaslanmalıdır. Əgər qəbul edilən prosedura bərabər ehtimallı seçmənin təmin edilməsinə hesablanıbsa, orta kəmiyyət və dəyişənlər arasındakı əlaqələrin dərəcəsi qiymətləndirilərkən çəki tətbiq edilmir. Təcrübədə belə planlar epset (equal pro- bability selection method-bərabərehtimallı seçmə metodu) planlar adlandırılır (4,12). Təsadüfi seçmənin formalaşdırılması prosesi müəyyən əlamətlər üzrə alınmış seçmənin bölgüsünun bütün hallarda baş məcmunun bölgüsü ilə eyni olacağına təmi- nat vermir. Onu da qeyd edək ki, seçməni formalaşdırmamışdan qabaq stratifikasiya həyat keçirilərsə, bir neçə əlamətlər üzrə bu şərtin yerinə yetirilməsini təmin etmək olar. Beləliklə, araşdırma göstərir ki, ev təsərrüfatının seçmə tədqiqatı əsasında öy- rənilməsinin təcrübədə daha geniş yayılmasına baxmayaraq onu təkmil mexanizmi Ehtimallı seçmədə müşahidə Çəki Statistik qiymətləndirmə Tədqiq edilən əhalinin xarakteristikası 56 mövcud deyildir. Lakin bununla yanaşı bu sahədəki zəngin təcrübə onun tətbiqi pro- sesində bir sıra standartların müəyyənləşdirilməsinə imkan vermişdir. Ona görə də ev təsərrüfatılarını seçmə tədqiqatı ilə öyrənərkən həmin standartlara riayət edilməsi zəruridir. Təcrübə göstərir ki, yalnız belə yanaşma əsasında əldə edilmiş məlumat- ların və nəticələrin keyfiyyətini yüksəltmək mümkündür. § 2.4. Azərbaycan Respublikasında ev təsərrüfatlarının gəlirlərinin səviyyə və dinamikasının statistik təhlili Ölkədə həyata keçirilən sosial-iqtisadi islahatların keyfiyyətcə yeni mərhələsi bazar münasibətlərinin daha da inkişafı və dərinləşməsidir. Bu isə əhəmiyyətli şəkildə səmərəli dövlət tənzimlənməsini, makroiqtisadi sabitliyi, inflyasiyanın nəzarətə götü- rülməsini, struktur dəyişiklikləri, işgüzar fəallığın gücləndirilməsini zəruri edir. Bu tədbirlərin tədricən həyata keçirilməsi iqtisadiyyatda bazar fəaliyyəti mexanizminin formalaşmasının obyektiv proseslərini əmələ gətirir ki, bu da səmərəliliyin yüksəldilməsini və sosial yönümlülüyün gücləndirilməsini təmin edən struktur dəyişikliklərə gətirib çıxarır. Bu, sosial - iqtisadi proseslər qarşılıqlı əlaqədədir və bir- birini şərtləndirir. Odur ki, bazar iqtisadiyyatı şəraitində həyat səviyyəsinin sosial normativləri bazasında qurulan əhalinin sosial müdafiəsi, onun pul gəlirlərinin həcmi, dinamikası və diferensasiyası, habelə insanın həyat fəaliyyətinin digər şəraiti məsələlərinin statistik öyrənilməsi oldduqca zəruridir. Məlumdur ki, iqtisadiyyatda mal və xidmətlərin qiymətlərinin ümumi səviy- yəsinin qalxması (yəni inflyasiya prosesinin baş verməsi) ev təsərrüfatı büdcəsinə, onların sərəncamında qalan pul gəlirlərinə, bir sözlə həyat səviyyəsinə əhəmiyyətli təsir göstərir. Məlumdur ki, mal və xidmətlərin istehlak qiymətlərinin artım tempi əhalinin həyat səviyyəsi göstəricilərinin artım tempini qabaqlayarsa onda əldə edilmiş nəticənin heş bir müsbət təsiri olmayaaqdır. Ona görə də dövlətin sosial-iqtisadi siyasətində buna xüsusi fikir verilmişdir. Ölkənin pul-kredit siyasətində inflyasiyanın arzuolunan səviyyədə saxlanılması əsas vəzifə kimi səciyyələndirilir. Rəsmi statisti- kanın məlumatları ölkədə istehlak mallarının və xidmətlərin qiymətinin sosial-iqtisadi 57 inkişafı stimullaşdıran səviyyəsinin formalaşdırıldığını göstərir. Belə ki, ölkədə istehlak mallarının və xidmətlərin qiymət indeksi 2010-cu ildə 105.7%, 2011-ci ildə 102.9%, 2012-ci ildə 101.1%, 2013-cü ildə 102.4%, 2014-cü ildə isə 101.4% təşkil etmişdir. Ölkədə sosial-iqtisadi islahatların dərinləşdirilməsi nəticəsində əhalinin gəlirlərinin həcm və dinamikasında müsbət meyllər yaranmışdır (Cədvəl 2.1). Belə ki, 2010-cu ilə nisbətən 2014-cü ildə əhalinin gəlirləri təxminən 53.5%, 2012-ci illə müqayisədə 12.9%, 2013-cü illə müqayisədə isə 2.6% artmışdır . Təhlil edilən dövrdə hər nəfərə düşən gəlirlərinin həcm və dinamikasıda nəzərəçarpacaq dərəcədə artmışdır. Belə ki, 2010 - cu ilə nisbətən 2014-cü ildə əhalinin hər nəfərinə düşən gəlirlər mütləq istifadədə 1314.5 manat yaxud 45.9%, 2012-ci illə müqayisədə 391.3 manat, yaxud 10.3%, 2013-cü illə müqayisədə isə bu artım müvafiq olaraq 140.3 manat və 3.5% təşkil etmişdir. Hesablamanın nəticə- lərindən göründüyü kimi, hər nəfərə düşən gəlirlərin həcmindəki artım tempi son illərlə müqayisədə xeyli səngimişdir. Qeyd etdiyimiz kimi əhalinin gəlirlərinin mühüm tərkib hissələrindən birini əmək haqqı təşkil edir. Düzdür, Azərbaycanda əmək haqqı əhalinin gəlirlərinin aparıcı hissəsini təşkil etməsədə bu göstəricisinin yüksəldilməsi istiqamətlərində mühüm işlər görülür və ən başlıcası onun artırılmasının real iqtisadi əsası formalaşır. Cədvəl 2.1 2010-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin gəlirlərinin və inflyasiya səviyyəsini xarakterizə edən göstəricilərin dinamikası (19,20) Göstəricilər 2010 2011 2012 2013 2014 Əhalinin gəlirləri, mln. manat 25607.0 30524.6 34769.5 37562.0 39360.7 Hər nəfərə düşən gəlirlər, manat 2866.1 3371.7 3789.3 4040.3 4180.6 Orta aylıq əmək haqqı, manat 331.5 364.2 398.4 425.1 444.5 İstehlak mallarının və xidmətlərin qiymət və tarif indeksləri (əvvəlki ilə nisbətən, %) 105.7 107.9 101.1 102.4 101.4 Əhalinin real gəlirləri, mln. manat 24226.1 28289.7 34391.2 36681.6 38817.3 58 Hər nəfərə düşən real gəlirlər, manat 2711.5 3124.8 3748.1 3945.6 4122.9 Orta aylıq real əmək haqqı, manat 313.6 337.5 394.1 415.1 438.4 2010- cu ildə Azərbaycanda orta aylıq əmək haqqı 331.5 manat, 2011- ci ildə 364.2 manat, 2012- ci ildə 398.4 manat, 2013- cü ildə 425.1 manat, 2014- cü ildə isə 444.5 manat olmuşdur. 2010-cu ilə nisbətən 2014- cü ildə orta nominal aylıq əmək haqqı 34.1%, 2012- ci ilə nisbətən 11.6%, 2013 - cü ilə nisbətən isə 4.6% artmışdır. 2010-cu ildə real əmək haqqı, yəmi inflyasiya nəzərə alınmaqla 313.6 manat, 2012- ci ildə 394.1 manat, 2013 - cü ildə 415.1 manat, 2014 - cü ildə isə 438.4 manat təşkil etmişdir. Göründüyü kimi son illərdə ölkədə inflyasiyanın idarəedilməsi sahəsində əldə edilən uğurlar real əmək haqqının alıcılıq qabliyyətinin kəskin aşagı düşməsinə imkan verməmişdir. Əhalinin həyat səviyyəsini yüksəltmək, sosial təminatını və müdafiəsini güc- ləndirmək, həmçinin əmək haqqı sistemində yaranmış uyğunsuzluqları aradan qal- dırmaq üçün ölkədə əməyin ödənilməsi sahəsində aparılan islahatlar dövlətin iqtisadi siyasətində əsas yer tutmuş və bu sahədə müntəzəm olaraq məqsədəuyğun iş aparılmışdır. Ev təsərrüfatları büdcələrinin seçmə tədqiqatı əhalinin həyat səviyyəsinin dövlət tərəfindən statistik müşahidə metodudur və “Azərbaycanda statistik işlərin reqlamenti” nə uyğun olaraq dövlət statistika orqanları tərəfindən aparılır. Ev təsərrüfatları büdcələrinin seçmə tədqiqatı əhalinin müxtəlif qrup və təbəqələrinin həyat səviyyəsi haqqında iqtisadi-statistik məlumatlaq almaq üçün hə- yata keçirilir. Onun məlumatlarından istehlak qiymətləri indeksinin hesablanmasında, Milli Hesablar Sisteminin aparılmasında, əhalinin həyat səviyyəsində baş verən dəyişikliklərin təhlil edilməsi və əhalinin sosial müdafiəsi üçün tədbirlər sisteminin hazırlanmasında geniş istifadə olunur. Azərbaycanda ev təsərrüfatları büdcələri tədqiqatının böyük tarixi təcrübəsi vardır. İlk tədqiqatlar XIX əsrin sonunda və XX əsrin əvvəllərində Bakı neftçilərinin ailələrində aparılmışdır. Hazırda mövcud olan ev təsərrüfatlarının seçmə tədqiqatının metodoloji şəbəkəsi 50-ci illərin əvvəllərində yaradılmışdır. İlk vaxtlar 600-dək ev 59 təsərrüfatlarında, 1969-cu ildən isə 1150 ev təsərrüfatında tədqiqat aparılmışdır. Reprezentativliyi və məlumatların düzgünlüyünü təmin etmək nəqsədilə 1988-ci ildən tədqiq olunan ev təsərrqfatlarının sayı 1625-ə çatdırılmışdır. Ölkəmizdə aparı- lan iqtisadi islahatlarla bağlı yeni təsərrüfatçılıq formaları yaranmış və bununla bağlı əhalinin yeni sosial-iqtisadi qrupları əmələ gəlmişdir. Əhalinin bu qruplarını tədqiq etmək üçün 2000-ci ililn iyulundan yeni tədqiqat forması tətbiq edilmiş və tədqiq olunan ev təsərrüfatlarının sayı bütün iqtisadi zonaları əhatə etməklə 2200-ə çat- dırılmışdır. Tədqiqat ev təsərrüfatı üzvülərinin bilavasitə sorğusu, gündəlik gəlirlər və xərclər barədə yazıların aparılması qaydası ilə keçirilir. Ev təsərrüfatlarının gəlirləri müxtəlif mənbələrdən formalaşır. Ev təsərrüfat- larının hər nəfərinə düşən aylıq gəlirlərinin mühüm tərkib hissəsindən biri kimi əmək gəlirləri 2005-ci illə müqayisədə 2014-cü ildə 3.6 dəfə, 2013-cü ilə nisbətən isə 7.1% artmışdır. 2005-2014-cü illərdə əmək gəlirlərinin orta illik dəyişmə tempi 104.5% təşkil emişdir (Cədvəl 2.2). Müqayisə edilən uyğun dövrdə aylıq gəlirlərinin tərkib hissəsi kimi çıxış edən sosial transferlər 2005 - ci ilə nisbətən 2014 - cü ildə 4.9 dəfə, 2013-cü illə müqayisədə 2014 - cü ildə 6.1% artmışdır. 2005-2014-cü illərdə sosial transferlərin həcmi ildə orta hesabla 5.1% artmışdır. 2005-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında ev təsərrüfatlarının hər nəfərinə aylıq gəlirlərinin dinamikasındakı meyli xətti qrafik daha əyani göstərir (Şəkil 2.1.). Cədvəl 2.2 2005-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında ev təsərrüfatlarının hər nəfərinə aylıq gəlirləri (ev tsərrüfat büdcəsinin tədqiqatı məlumatı əsasında manatla) Gəlir mənbələri 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Cəmi gəlirlər: o cümlədən: 64.4 144.2 166.0 190.9 214.7 230.0 Əmək gəlirləri 34.5 86.3 96.6 110.7 125.9 136.0 Sosial transfertlər 7.5 21.8 27.5 32.2 34.6 36.7 60 Bütün növ satış- dan gəlirlər 12.0 20.1 23.3 26.3 29.8 30.6 Digər pul gəlirləri 10.4 16.0 18.6 21.7 24.4 26.7 Təhlil edilən dövrdə bütün növ satışdan daxil olan gəlirlərin məbləğində davamlı artım müşahidə olunur. Belə ki, 2005-ci ilə nisbətən 2014-cü ildə bütün növ satışdan daxil olan gəlirlər təxminən 2.6 dəfə, 2013-cü illə müqayisədə isə 2.7% artmışdır. 2011-2014-cü illərdə bütün növ satışdan daxtil olan gəlirlərin artımı ildə orta hesabla 1.7% təşkil etmişdir. 61 Şəkil 2.1. 2005-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında ev təsərrüfat- larının hər nəfərinə aylıq gəlirlərinin dinamikası, manat 62 Araşdırmadan görünür ki, araşdırılan dövrdə ev təsərrüfatlarının hər nəfərinə düşən aylıq gəlirlərinin bütün tərkib ünsürlərinə artım meyli xas olmuşdur. Rəsmi statistikanın məlumatları ev təsərrüfatlarının adambaşına aylıq pul gəlirlərinin quruluşunda müəyyən dəyişikliklərin olduğunu göstərir (Cədvəl 2.3). Bu dövrdə müşahidə edilən əsas meyl əmək gəlirlərinin və sosial trans- ferlərin payının artması, kənd təsərrüfatı məhsullarının və s. satışdan gəlirlərin və digər pul gəlirlərinin xüsusi çəkisinin azalmasıdır. Belə ki, 2005-cı ildə əmək gəlirləri ev təsərrüfatlarının aylıq ümumi gəlirlərinin 53.6%-ni təşkil etmişsə, 2010-cu ildə 59.8%, 2011-ci ildə 58.2%, 2012-ci ildə 58.0%, 2013-cü ildə 58.6%, 2014-cü ildə isə 59.1% olmuşdur. 2005-2014-cü illərdə Azərbaycan Respub- likasında ev təsərrüfatlarının aylıq gəlirlərinin quruluşunda müşahidə edilən dəyişikliyi 2 saylı xətti qrafik daha əyani göstərir (Şəkil 2.2.). Cədvəl 2.3. 2005-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında ev təsərrüfatlarının aylıq gəlirlərinin quruluşu (%) Gəlir mənbələri 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Cəmi gəlirlər: o cümlədən: 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 Əmək gəlirləri 53.6 59.8 58.2 58.0 58.6 59.1 Sosial transfert- lər 11.6 15.1 16.6 16.9 16.1 16.0 Kənd təsərrüfatı məhsulları və s. satışdan gəlirlər 18.6 14.0 14.1 13.8 13.9 13.3 Digər pul gəlir- ləri 16.2 11.1 11.1 11.3 11.4 11.6 63 Şəkil 2.2. 2005-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında ev təsərrüfat- larının gəlirlərinin quruluşu, % Göründüyü kimi tədqiq edilən dövrdə ev təsərrüfatlarının gəlirlərinin tərkibində ən böyük xüsusi çəkiyə əmək gəlirliri malik olmuədur və ildən-ilə davamlı olaraq artmışdır. Sosial transfertlərin payı isə qeyd edilən uyğun illərdə müvafiq 64 olaraq 11.6%, 15.1%, 16.6%, 16.9%, 16.1 və 16.0% təşkil etmişdir. Araşdırma təhlil edilən dövrdə kənd təsərrüfatı məhsulları və s. satışıından daxil olan gəlirin xüsusi çəkisində müəyyən azalmanın müşahidə olunduğunu göstərir (20,26). Beləliklə, araşdırma göstərir ki, sosial təminat sistemi ölkədə əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayır. Düzdür, bu sahədə dövlət tərəfindən təyin olunan nə pensiyaların, nə də yardım və müavinətlərin məbləği onu əldə edənləri razı salmır. Lakin buna baxmayaraq dövlət özünün sosial siyasətində bu məsələyə xüsusi önəm verir və ölkənin iqtisadi imkanları yüksəldikcə qeyd edilən müavinətlərin səviyyəsini davamlı olaraq artırır. Ev təsərrüfatlarının gəlirləri haqqındakı məlumatlar əsasında onların diferen- sasiyasının öyrənilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir (Cədvəl 2.4.). Bu cür məlu- matlar əsasında ranjirləşdirilmiş bölgü sıralarının daxili quruluşunda baş verən dəyişikliklər dərin və hərtərəfli xarakterizə etmək üçün müxtəlif göstəricilər (orta, modal və median gəlir, əhalinin gəlirlərinin desil əmsalı, kvartil kənarlaşma, kvartil variasiyanın nisbi göstəricisi və s.) hesablanılir və təhlil edilir. 3 və 4 saylı histoqram 2011 və 2014-cü illərdə əhalinin hər nəfərinə düşən orta aylıq gəlirlərin bölgüsünü əyani şəkildə əks etdirir (Şək.2.3 və 2.4). 4 saylı cədvəlin məlumatları ölkə əhalisinin ümumi gəlirinin orta aylıq səviyəsinə görə bölgüsünün daxilində mühüm meyllərin olduğunu göstərir. Belə ki, 2011-ci ildə əhalinin 84.4%-nin aylıq pul gəlirlərinin səviyyəsi 180 manatla 190 manat arasında olmuşdur. Bu da əhalinin 7745.4 min nəfəri deməkdir. Bu qrup üçün orta göstəricini 185 manat qəbul etsək, onda bu, bir işləyən üçün hesablanmış yaşayış minimumundan 76.2% çoxdur və orta aylıq əmək haqqının isə 41.6%-ə bərabərdir. Ölkədə aparılan dinamik bazar islahatları, xüsusilə regionların sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı davamlı və çeşidli proqramların həyata keçirilməsi nəticəsində əhalinin gəlirlərinin formalaşmasında digər gəlir mənbələrinin rolunu artırmış və artıq sonrakı illərin, yəni 2014-cü ilin gəlirlərinin bölgü sırasında müsbət meyllərin baş verməsinə gətirib çıxarmışdır. Belə ki, 2014-cü ildə ölkə 65 Cədvəl 2.3. 2011 və 2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin hər nəfərinə düşən orta aylıq gəlirlərinin səviyyəsinə görə bölgüsü (19,20) Aylıq pul gəlirlərinə görə əhalinin bölgüsü Min nəfər Ku- mul- yativ çəki Fa- izlə Ku- mu- lyativ çəki Aylıq pul gəlirlərinə görə əhalinin bölgüsü Min nəfər Ku- mul- yativ çəki Fa- izlə Ku- mu- lyativ çəki Cəmi əhali o cümlədən hər nəfərə düşən gəlirlər, manat 9173.1 - - - 9535,1 - - - - 0-90 - - - - 95 manata qədər 0.6 0.6 0.0 0.0 90.1-95.0 27.6 27.6 0.3 0.3 95.1-100.0 1.5 2.1 0.0 0.0 95.1-100.0 155.4 183.0 1.7 2.0 100.1-105.0 6.9 9.0 0.1 0.1 100.1-105.0 331.3 514.3 3.6 5.6 105.1-110.0 22.8 31.8 0.2 0.3 105.1-110.0 412.3 926.6 4.5 10.0 110.1-115.0 37.3 69.1 0.4 0.7 110.1-115.0 550.3 1476.9 6.0 16.0 115.1-120.0 91.6 160.7 1.0 1.7 115.1-120.0 561.4 2038.3 6.1 22.1 120.1-125.0 132.9 293.6 1.4 3.1 120.1-125.0 610.1 2648.4 6.7 28.8 125.1-130.0 201.6 495.2 2.1 5.2 125.1-130.0 649.6 3298.0 7.1 35.9 130.1-135.0 259.8 755.0 2.7 7.9 130.1-135.0 591.0 3889.0 6.4 42.3 135.1-140.0 307.9 1062.9 3.2 12.1 135.1-140.0 565.7 4454.7 6.2 48.5 140.1-150.0 361.0 1423.9 3.8 14.9 140.1-150.0 1013.7 5468.4 11.1 59.6 150.1-160.0 435.7 1859.6 4.6 19.5 150.1-160.0 800.6 6269.0 8.7 68.3 160.1-170.0 930.1 2789.7 9.8 29.3 160.1-170.0 666.0 6935.0 7.3 75.6 170.1-180.0 962.6 3752.3 10.1 39.4 170.1-180.0 452.3 7387.3 4.9 80.5 180.1-190.0 898.7 4651.0 9.4 48.8 180.1-190.0 358.1 7745.4 3.9 84.4 190.1-200.0 837.3 5488.3 8.8 57.6 190.1-200.0 294.8 8040.2 3.2 87.6 200.1-225.0 734.4 6222.7 7.7 65.3 200.1-225.0 427.8 8468.0 4.6 92.2 225.1-250.0 1320.1 7542.8 13.8 79.1 225.1-250.0 280.5 8748.5 3.1 95.3 250 -300.0 786.2 8329.0 8.2 87.3 250 -300.0 244.4 8992.9 2.6 97.9 300.0 -350.0 738.5 9067.5 7.8 95.1 300 və çox 180.2 9173.1 2.1 100.0 350 və çox 467.6 9535.1 4.9 100.0 66 0 2 4 6 8 10 12 90 ,1 -9 5 95 ,1 -1 00 10 0, 1- 10 5 10 5, 1- 11 0 11 0, 1- 11 5 11 5, 1- 12 0 12 0, 1- 12 5 12 5, 1- 13 0 13 0, 1- 13 5 13 5, 1- 14 0 14 0, 1- 15 0 15 0, 1- 16 0 16 0, 1- 17 0 17 0, 1- 18 0 18 0, 1- 19 0 19 0, 1- 20 0 20 0, 1- 22 5 22 5, 1- 25 0 25 0, 1- 30 0 2011-ci ildə əhalinin hər nəfərinə düşən orta aylıq gəlirlərin səviyyəsinə görə bölgüsü Şəkil 2.3. 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasında əhalinin hər nəfərinə düşən orta aylıq gəlirlərinin səviyyəsinə görə bölgüsü, % Şəkil 2.4. 2014-cı ildə Azərbaycan Respublikasında əhalinin hər nəfərinə düşən orta aylıq gəlirlərinin səviyyəsinə görə bölgüsü, % 67 əhalisinin 65.3%-nin aylıq pul gəliri 190 manatla 200 manat arasında tərəddüd edil- mişdir. Bununla yanaşı əhalinin 87.3%-nin aylıq pul gəlirləri 225-250 manat arasında olmuşdur. Bu qrup üçün orta gəlirin 237.5 manat olmuşdur ki, bu da yaşayış minimumundan 2.3 dəfə çox və orta aylıq əmək haqqının isə 53.4% - nə bərabərdir. Gəlirlərin difnrensasiyasını qiymətləndirmək üçün analitik-statistik göstə- ricilərin, yəni bölgünün quruluşunu özündə əks etdirən müxtəlif göstəricilərin hesablanması və təhlil edilməsi lazımdır. Həmin göstəricilərin vasitəsilə statistik bölgü sırasını 4 (kvartillər) və 10 (desillər) bərabər hissəyə ayırıb daha ətraflı öyrənmək və həmin hissələr arasındakı kənarlaşmaların səviyyəsini qiymətləndirmək mümkündür. (kvartillər, desillər) araşdıraq. 4 saylı cədvəlin məlumatları əsasında 2014-cü il üzrə verilmiş statistik bölgü sırasını dörd bərabər hissəyə bölən kvartil və onların kənarlaşması dərəcəsini xarakterizə edən göstəriciləri hesablayaq. 2014-cı il üçün birinci, ikinci və üçüncü kvartillər: манат 165.7 1 . 930 6 . 1859 0 . 2384 9 . 9 1 . 160 4 1 1 1 1 1 1 = − + = − + ⋅ + = ∑ Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|