«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

Iskandarning vafoti
Bu ishlar Iskandarga ayon bolgach, u o‘z hayoti 
quyoshiga tutilish vaqti yetganini sezdi. Aniq 
bildiki, ketmak chogl yetibdi. Shunday mahzun 
kunlarda ajal jomidan zaharli ovqat yeb-ichib 
turarkan, onasi yodiga tushdi. Ko‘zini ochib, elga 
nigoh tashlab, ajal yeliday bir sovuq oh tortdi. Ko- 
tib chaqirtirib, onasiga xat yozmoq uchun qog‘oz-u 
qalam soVadi. Kotib qog'ozni tayyorlagach, unga 
shu so'zlami yozishni buyurdi:
Ki, bu safhakim, nomayi dard erur,
Raqam anda hangomayi dard erur.
Birov hamdidindur bidoyat anga,
Ki y o ‘q ibtidou nihoyat anga.
Mufizi ato, balki xalloqi jud,
Xaloyiqqa bergan adamdin vujud.
Badan ichra jo n javharin solg‘uchi,
Yana oxir o ‘z berganin olg'uchi.
Tengiz ichra itkanga ham rahbar ul, 
Biyobonda оЧдапда ham yovar ul.
Gadolig‘ni shohlig‘din etgan aziz,

---

Jahon shohlari ollida bir pashiz.
Chu haq shukru hamdin ado aylabon, 
Vasiyat bu nav’ ibtido* aylabon.
K i:«Mendinki, y o ‘q mendek ozurdaye,
Ajal xayli ilgida pajmurdaye.
Senga, vayron bolgan tanimning joni, vujudim 
kumush lalining koni, so‘zim shuki, ayriliqlar, 
uzoqliklar tufayli senga ko‘p azob-uqubat yetka- 
zdim. Boshimga olam ochmoq degan orzu tushib 
edi, u xayolim boshdan oyoq xom ekan. Aslida 
jasadimga hush kirgandayoq, aqlim kira bosh- 
lagan bolalik choglarimdanoq senga o'glllik qilish­
ni, doimo xizmatingda bolishni o‘z burchim deb 
bilsam bolmasmidi? Bunday baxtga charx hasad 
qildi, endi so'nggi chog'da o‘zimni oldirishimdan 
ne foyda?
Qazoning boshimga solgan ishlaridan xabar 
topsang, mening roziligimni ham e’tiborga olgin: 
motamimni tutib oh-faryod kotarmagil. Jahonni 
g‘am tunidek qaro qilmagin, ichingni quyoshdek 
aslo kuydirmagin, yoqangni tongdek chok qil- 
may, oq sochlaringni sarig' yuzing uzra yoymagil, 
boshqa onalar kabi yuzingni tirnamagil. Sabr 
qilishga toqating yetmasa, quwating chidam bera 
olmasa, katta bir ehson yiglni tuzgin-da, chor 
atrofga xabar berib, jamoatni chorlagil. Behisob va 
xilma-xil taom tayyorlagil-da, hammaning oldiga 
osh torttirgil. Mehmonlar ovqatga qol urmoqchi 
bolganlarida, marosimni boshqarayotgan kishiga: 
«Bu oshdan olamda biron yaqini yoki qarindoshi 
tuproq ostida bolmagan kishilarginayesin», - deb 
ayttir. Shundan keyin e’tibor berib qaragin-chi, bi­
ron kimsa ovqatga qol urarmikan? Oshga kimdur

---

qol uzatsa, mening olimimga yiglab, aza tutib, 
iztirob chekkil. Agar hech kim ovqatga qol urma- 
sa, taomlardan hamma yuz o'girsa, biron kishisi 
tuproqdan o‘rin olmagan inson jahonda yo'qligi 
shu xilda malum bolgach, sen ham bu ishdan 
voz kechgil. Bu sohada bor olam eliga hamdard 
bolgin-u, mening g‘amimda anduh-azob chekish- 
dan voz kechgil. Sen ham ulardek bandasan. Haq 
rizosiga rizomand bol, qazo ne qilsa ham, xursand 
bol. Men yaxshi bolsam ham, yomon bolsam ham 
umr omon bermay olamdan ketyapman, vaqting 
bolsa, bir necha kun Haq yodini ko'nglingdan 
chiqarmay: