Mövzu № Mülki müdafiənin yaranma tarixi, rolu və vəzifələri Plan

Vulkanların formaları:      
- Qalxanvari vulkan;  
- Gunbəzi vulkan;  
- Qatlı vulkan;  
- Mürəkkəb vulkan.  
 
Vulkanların növləri:  
- Sönmüş vulkan;  
- Sönməmiş vulkan - aktiv vulkan.  
 
Vulkan  ətrafa təsiri:  
Vulkan püskürməsi genişmiqyaslı dağıntılara, insan itkilərinə və təbii fəlakətlərə 
gətirib  çıxara  bilər.  İnsan  itkilərinə  və  dağıntılara  səbəb  olan  amillər 
aşağıdakılardır: 
-    Vulkan  püskürməsi  nəticəsində  qızğın  qırıntıların    ətrafa  atması,  onların 
insanları, yaşayış ərazilərinə zədə etməsi;  
- maqmanın (yer kürəsinin içində ərgin halda olan kütlə) sürətlə çıxması və ətrafa  
yayılma nəticəsində təbiətə ziyan vurması və tikililərin dağılması;  
-  külün  yer  səthinə  atması,  onun    ətraf    ərazilərdəki  evlərin  damlarına  düşərək, 
onların   uçmasına, elektrik xətlərinin qırılmasına, su ilə qarışdıqda - betona bənzər 
maddənin   alınmasına, təyyarələrin mühərriklərinə daxil olduqda - onların sıradan 
çıxmasına  (hava  məkanını  iflic  vəziyyətinə  sala  bilər-  İslandiyadakı  vulkan 
Avropanın hava məkanını iflic  vəziyyətinə salmışdır);  

---

- vulkan püskürməsi zamanı  əmələ gəlmiş qazlarından, daşlardan və küldən ibarət  
piroklastik adlanan axınlar (sürəti 700 km/s. çatır), hansılar ki əsas insan itkilərinə 
səbəb    olur.  Vulkan  püskürməsi  müvəqqəti  -  bir  neçə  saatdan  bir  çox  illər 
müddətində ola bilər.   
Çox güclü və böyük həcmli vulkanar ―supervulkan‖ adlanırlar. Onların nəticələri  
uzunmüddətli  təsirə,  qlobal  iqlim  dəyişikliyinə,  təbiətə,  heyvanlar  aləminə  böyük 
itkilər  verməyə qadirdirlər.