Microsoft Word 1-ci m vzu- fh t snifati

Sülh dövründəki fövqəladə hallarda əhalinin köçürülməsi 
işlərinin xüsusiyyətləri 
 
Ə
halinin  köçürülməsi,  yəni  təbii  fəlakət  və  ya  qəzalar  nəticəsində  təhlükə 
yaranan sahələrdən adamların çıxarılması ölkəmizdə sülh dövründə geniş istifadə 
edilən tədbirdir.  
Köçürmə  -  təbii  fəlakətlər,  güclü  istehsalat  qəzaları  və  faciə  zamanı  əhalini 
mühafizə etmək üsullarından biridir. Bu üsul əhalini iri şəhərlərdən, digər yaşayış 
məntəqələrindən  mütəşəkkil  surətdə  (nəqliyyatla  və  ya  piyada)  çıxarıb,  Çernobı1 
AES-da  qəza  nəticələri  aradan  qaldırılarkən  olduğu  kimi,  başqa  təhlükəsiz 
rayonlarda  məskunlaşdırmaqdan,  həmçinin  əhalinin  ehtimal  fəlakətli  daşqın, 
zəlzələ  zonalarından,  sel,  marxal,  geniş  yanğınlar  və  s.  digər  kortəbii  hadisələr 
qorxusu yaranan rayonlardan çıxarılmasından ibarətdir.  

---

 
123
 
Çernobıl AES-də  baş verimş qəzadan sonraPripyat şəhərindən əhalinin 
köçürülməsi 
 
Köçürmə  işlərini,  xüsusən  bu  hadisələr  gözlənilmədən  baş  verərkən,  qısa 
müddət  ərzində  mütəşəkkil  surətdə  yerinə  yetirilməsini  təmin  etmək  təsərrüfat 
obyektləri  rəhbərlərinin,  fövqəladə  komissiyaların  və  mülki  müdafiə 
qərargahlarının vacib vəzifələrindəndir.  
Köçüurülmə  tədbirlərinin  müvəffəqiyyətlə  həyata  keçirilməsinə  bu  işlərlə 
nail olunur:  
•
  təsarrüfat  obyekti  fəaliyyət  göstərdiyi  rayonun  (ərazinin,  iqlim  şəraitinin) 
hərtərəfli və əsaslı surətdə öyrənilməsi;  
•
  obyektdə  istehsalat  fəaliyyətinin  və  onun  ərazidə  yerləşməsinin 
xüsusiyyətlərini  nəzərə  almaqla  texnogen  və  təbii  fövqəladə  hallar 
yaranması ehtimalının daim proqnozlaşdırlması;  
•
  müxtəlif  fövqəladə  hallara  müvafiq  gələn  köçürmə  tədbirlərinin  tam  və 
diqqətlə planlaşdırlması;  
•
  köçürülməni  təmin  etmək  üçün  nəzərdə  tutulan  qüvvə  və  vasitələrin, 
həmçinin fəhlə, qulluqçu və digər əhalinin fəaliyyətə hazırlanması;  
•
  gözlənilən təhlükə haqqında və fövqəladə hallar yarandığı barədə vaxtında 
xəbərdarlıq edilməsi.  
Sülh  dövründəki  fövqəladə  hallar  zamanı  köçürmə  müharibə  dövründəki 
köçürmə  tədbirlərindən  bir  sıra  xüsusiyyətlərlə  fərqlənir.  Bu  xüsusiyyətlər 
aşağıdakılardan ibarətdir: 
•  zədələnmə  ocağının  və  radioaktiv  maddələr  (RM),  güclü  təsirli  zəhərli 
maddələr  (GTZM),  bakterial  vasitələrlə  (BV)  zəhərlənmiş  ərazi  sahələrinin 
nisbətən məhdud olması;  
•  baş  vərə biləcək hadisələrin  nüvə zərbələri nəticəsində olduğuna nisbətən 
daha dəqiq proqnozlaşdırılması imkanı, bu, fəaliyyətin əvvəlcədən planlaşdırılması 
imkanı; bu, fəaliyyətin əvvəlcədən planlaşdırılmasını asanlaşdırır;  
•  təbii  fəlakətlərin,  AES-də  qəzaların  əksəriyyətində  güclü  radioaktiv 

---

 
124
çirklənmə  zonalarının  yaranmaması.  Bu  xüsusiyyət,  həmçinin  zədələnmə 
ocaqlarının ərazicə məhdudluğu əhalinin köçürülməsi üçün təhlükəsiz yerləri daha 
müəyyən etməyə imkan yaradır:  
•  köçürülən  fəhlə  və  qulluqçuların,  digər  əhalinin  köçürülmə  yerlərində  və 
rayonlarında ancaq qısa müddət qalması;  
• hər bir fövqəladə halın özünəməxsus fiziki xüsusiyyətlərə malik olması.  
Zəlzələ  zamanı  əhalinin  binaları  tərk  edərək  təhlükəsiz  yerlərə  çıxarılmaq 
üçün  toplanış  məntəqələrinə  gəlməsi  anından  başlayaraq,  ta  xilasetmə  işləri  sona 
yetənəcən mərhələ-mərhələ kompleks köçürülməsi davam etdiriləcəkdir.  
Məsələn, zəlzələ vaxtı adamlar mənzillərini tərk edərək mümkün qədər cəld 
bina  və  qurğulardan  uzaqlaşıb  açıq  meydançalara,  xiyabanlara,  geniş  küçələrə, 
idman  meydançalarına  çıxmağa  çalışacaqlar,  sonra  isə,  lazım  gələrsə,  onlar 
təhlükəsiz  yerlərə  aparılacaqlar.  Belə  hallarda  köçürmə  uzun  müddət  –  xilasetmə 
işləri aparılaraq uçqunlar altındakı adamlar oradan çıxarılan bütün müddət ərzində 
davam edəcəkdir.