Mühafizə releləri haqqında ümumi məlumat. Müxtəlif növ relelərin işləmə prinsipi və quruluşu
Yüklə 262,7 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
G
ərginlik transformatorları. Gərginlik transformatorlarının (GT) qoşulması sxemi şəkil 2 - də göstərilmişdir. Şəkil 2 . Gərginlik transformatorlarının (GT) qoşulması sxemi GT - nin birinci dolağı (А – Х), U1 – gərginliyinin ölçüləcəyi şəbəkəyə qoşulur, ikinci dolağa isə (а – х) voltmetr (və yaxud digər cihazların gərginlik dövrələri) qoşulur; GT - nin qoşulma sxemində kəsr şəklində onun gərginliyə görə nominal transformasiya əmsalı ( K HU ) göstərilir. Şəkil 2 - dəki sxemdə olur, yəni GT - nin birinci dolağının nominal gərginliyi 10000 V, ikinci dolağın nominal gərginliyi isə 100 V - dur. Ölçüləcək gərginliyin qiyməti (U1) aşağıdakı kimi təyin edilir: GT - nin transformasiya əmsalının həqiqi qiyməti ( K gu ) nominal qiymətdən ( K HU ) f ərqlənə bilər. Bu əmsalların nisbi fərqi GT - nin gərginliyə görə xətasını ( 𝛿𝛿 𝑢𝑢 ) müəyyən edir: GT - də birinci tərəf gərginliyi U1 və ikinci tərəf gərginliyi U2 arasındakı bucaq - dən 𝛼𝛼 – bucağı qədər fərqlənir ki, buna GT - nin bucaq xətası deyilir. GT - lər yüksüz rejimə yaxın rejimdə işləyirlər. Hər bir GT müəyyən dəqiqlik sinfinə v ə ona uyğun 𝛿𝛿 𝑢𝑢 - gərginlik xətasına və 𝛼𝛼 – bucaq xətasına malik olur. 𝛿𝛿 𝑢𝑢 - v ə 𝛼𝛼 – nın qiymətlərinin, dəqiqlik sinfinin yol verdiyi sərhəd qiymətini keçməməsi üçün, GT - nin ikinci dolağına qoşulan bütün cihazların ekvivalent müqavimətlərinin qiyməti GT - də v ə ya onun pasportunda göstərilən müəyyən qiymətdən az olmamalıdır. GT - lərin istismarı zamanı aşağıdakı qaydalara əməl edilməlidir: 1) GT - nin birinci dolağı yüksək gərginlik şəbəkəsinə qoruyucular vasitəsilə qoşulur; 2) GT - nin içliyi və ikinci dolağın sıxaclarından biri yerlə birləşdirilməlidir. MÖVZU: Оператив cərəyan mənbələri barədə əsas məlumatlar Dolayı təsirli rele mühafizəsində köməkçi qida mənbəyi hesab olunan operativ cərəyan mənbəyi lazım olur. Birbaşa təsirli rele mühafizəsində isə belə mənbələrə ehtiyac olmur. Avtomatik açarların məsafədən (distant) idarə dövrələrini, rele mühafizəsi, avtomatika, telemexanika və siqnallaşmanın müxtəlif növlərinin operativ dövrələrini qidalandıran cərəyan - operativ cərəyan kimi adlandırılır. Rele mühafizəsi və avtomatika qurğularını, idarəetmə, nəzarət və siqnallaş - dırmanın işləməsi üçün operativ cərəyan mənbələrindən istifadə olunur. Operativ cərəyan mənbələri müstəqil və etibarlı olmalıdır. Bütün rejimlərdə, əsasən qəza rejimlərində gərginlik aşağı düşdükdə operativ cərəyan mənbələri müvafiq dövrəni qidalandırmağa hazır olmalıdır. Operativ cərəyan mənbələri iki qrupa bölünür: - Sabit Operativ sabit cərəyan mənbələri - Dəyişən Operativ cərəyan mənbələri Bütün elektrik stansiyalarında və mürəkkəb mühafizə və avtomatika qurğuları quraşdırılan yarımstansiyalarda operativ sabit cərəyan mənbələrindən istifadə edilir (şəkil 1) Şəkil 1. Operativ sabit cərəyan mənbələri kimi, böyük yarımstansiyalarda gərginliyi 110V və ya 220V olan, böyük olmayan yarımstansiyalarda isə gərginliyinin qiyməti 48V və 24V olan akkumulyator batareyaları götürülür. Operativ cərəyan mənbələrindən qidalanır: Rele mühafizəsi və avtomatikada köməkçi relelər - zaman relesi, aralıq relesi, göstərici relelər; Açarların açma və bağlama dövrələri; Nəzarət və siqnallaşdırma dövrələri; Stansiya və yarımstansiyaların qəza işıqlandırılması Operativ sabit cərəyan mənbələrinin əsas müsbət cəhəti onun stansiyanın iş rejimindən asılı olmamasıdır. Operativ sabit cərəyan mənbələrinin mənfi cəhətləri: 1. Operativ sabit cərəyan mənbələri dəyişən cərəyan mənbələri ilə müqayisədə baha başa gəlir 2. Akkumulyator batareyaları yaxşı ventilyasiya olan xüsusi yerlərdə yerləşdirilməlidir. 3. Akkumulyator təssərüfatını doldurmaq üçün xüsusi qurğu tələb olunur. 4. İxtisaslı xidmət tələb edir. 5. Iki nöqtədə yerlə qapanmada rele mühafizə və avtomatikanın səhv işləməsi.Bu çatışmamazlıqla əlaqədar olaraq elektrik stansiyaları və yarımstansiyalarında şəbəkənin izolyasiyasının vəziyyətinə daimi nəzarət olunmalıdır. Operativ dəyişən cərəyan mənbələri mühafizə və avtomatika üçün istifadə edilir. Bu mənbə kimi aşağıdakılardan istifadə olunur: 1. Mühafizə olunan obyektin cərəyan transformatoru; 2. Gərginlik transformatoru; 3. Xüsusi sərfiyyat transformatoru; 4. Dəyişən cərəyan mənbəyindən düzləndirilmiş cərəyanla xüsusi kondensatorların doldurulması; 5. Xüsusi qidalanma bloku : БПТ və БПН. İkinci və üçüncü mənbə operativ cərəyan mənbəyi kimi deyil. Belə ki, qısa qapanmalar zamanı şəbəkədə gərginlik kəskin azalır və bunun nəticəsində rele mühafizəsi imtina edə bilər. Lakin eyni zamanda şəbəkədə gərginliyin kəskin azalması ilə müşayiət olunmayan zədələnmələr və qeyri - normal rejimlər zamanı bu mənbələr artıq yüklənmələrdən, yerlə qapanmalardan, gərginliyin yüksəlməsindən işləyən mühafizələrin bəslənməsi üçün istifadə oluna bilər. Operativ cərəyan mənbəyi kimi gərginlik transformatoru, həmçinin transformatorun qaz mühafizəsi üçün istifadə edilir. Doldurulmuş kondensatorlar ikinci və üçüncü mənbə ilə müqayisədə nisbətən yaxşıdır. Bundan başqa, БПТ və БПН qidalandırma blokları geniş istifadə olunur. Opertaiv dəyişən cərəyan mənbələrinin opertaiv sabit cərəyan mənbələri ilə müqayisədə aşağıdakı üstünlüklərə malikdir: 1. Cərəyan transformatoru çox sadədir sabit cərəyan mənbələrinə nisbətən ucuz başa gəlir və xüsusi xidmət və yer tələb etmir; 2. Yüksək etibarlılığa malikdir. Operativ dəyişən cərəyan mənbələrinin aşağıdakı çatışmamazlıqlar var: 1. Mürəkkəb mühafizə sxemlərində istifadə etmək çətindir. 2. Bəzi mürəkkəb olmayan sxemlərdə istifadəsi mümkün deyil,məsələn,artıq yükləmələrdən mühafizə yerlə qapanma və qaz mühafizəsinin siqnallaşdırılmasında .Bunun üçün gərginlik transformatorlarından istifadə edilir. Operativ dəyiçən cərəyan mənbələri(c.t)ilə müxtəlif cərəyan mühafizə sxemləri mövcuddur. Aşağıgakı üç sxemə baxaq (şəkil 2): 1 - ci sxemdə ( KA ) relesinin kontaktı YAT açma dolağını şuntlayır, bununla da açarın açılması baş vermir. Qısa qapanma zamanı KA relesi işləyir, onun kontaktları açılır və cərəyan transformatorundan transformasiya olunmuş cərəyan YAT - dan keçirvə açar açılır. 1 - ci sxemdə ( KA ) relesinin kontaktı YAT açma dolağını şuntlayır,bununla da açarın açılması baş vermir.Qısa qapanma zamanı KA relesi işləyir ,onun kontaktları açılır və cərəyan transformatorundan transformasiya olunmuş cərəyan YAT - dan keçirvə açar açılır. 2 - ci sxem nisbətən müasirdir, normal rejimdə YAT dövrəsi açıq olur. Qısa qapanma zamanı normal açıq kontakt dözmə müddətsiz olaraq qapanır,normal bağlı kontakt isə dözmə müddəti açılır. Bu zaman ikinci tərəf qısaqapanma cərəyanı YAT - dan keçir və açarın açılmasına səbəb olur |