Nazariy elektrotexnika fanida mustaqi ishi

Rasm	Qarshilik	Kuchlanish va toknin boshlang’ich fazasi	Aktiv quvvat (oniy quvvatning doimiy tashkil etuvchisi)
Reaktiv quvvat
1-rasm. (A)	R Rr	Wu = Wi	P=Ur Ir	0
1-rasm. (B)	X ' _1_ c 1, <:>C	Wu = W— 90	0	Qc=UI
1-rasm. (V)	U, Xr = —- = coL L h	Wu = W+90	0	Ql = UlIl

Aktiv qarshilikli, induktiv va sig’im elementli zanjirlardagi tok va kuchlanishning vektor tasvirlari.

Aktiv qarshilikli zanjir. Zanjirning toki va kuchlanishi Zanjir faqat R - aktiv qarshilikga ega bo‘lgandagi holatni o’rganamiz. Bunda zanjirning o’zgarmas tokdagi qarshiligi R ga teng bo’lsa, shu zanjirdan o’zgaruvchan tok o’tganda uning qarshiligi ortadi va qiymati biror R/ ga teng bo’ladi. Tajriba o’zgaruvchan tok chastotasi ortishi bilan zanjirning qarshiligi ortishini ko’rsatadi(5-rasm).

5-rasm. Aktiv qarshilikli zanjir va uning vektor diagrammasi

Rezistorli zanjir qisqichlariga sinusoidal o‘zgaruvchi kuchlanish beriilganda

u = UM sin Vt; (2.4.)

o’z navbatida Om qonuniga ko‘ra tok

i=u/r = UM sin Vt/r = IM sin Vt; (2.5.)

tokning amplituda qiymati

IM = UM/r; (2.6.)

Amplituda qiymatini V2 ga bo’lib quyidagi bog’liqlikni olamiz: ’

Уг = -Д2; yoki I=U/r (2.7)

2'22 r

Bundan, tokning ta’sir etuvchi qiymati zanjir qisqichlaridagi kuchlanish qiymatini uning qarshiligiga bo‘linganiga teng bo’lishi ko’rinadi.

Amaliyotda o’tkazgichning o’zgarmas tokdagi omik qarshiligidan farqlash maqsadida aynan shu o’tkazgichning o’zgaruvchan tokdagi qarshiligi aktiv qarshilikdeb ataladi.

Aktiv quvvat - P=UI cosш (2.8)

Bunda U va I - kuchlanish va tokning haqiqiy qiymatlari;

Kuchlanish va tokning haqiqiy qiymatlari ko’paytmasi voltamper yoki kilovolt-amper (VA yoki kV ) hisobida o’lchanib, to’la quvvat deb ataladi va S bilan belgilanadi.

S = UI (2.9)

Elektr mashinalarning o’lchamlari to’la quvvat bilan aniqlanadi. Chunki chulg’am simlarining ko’ndalang kesim yuzasi ulardan o’tuvchi tokka, simlarning izolyatsiyasi esa ularga berilgan kuchlanishga bog’liqdir.

Aktiv quvvatning to’la quvvatga nisbati to’la quvvatning qanday qismi zanjirda iste’mol qilinishini ko’rsatadi. Bu koeffitsient kuchlanish bilan tok kuchi orasidagi fazalar siljish burchagining kosinusiga teng.

р cos(f) = —

(2.10)

Aktiv yuklamada cosw = 1 deb olsak P = Sbo’ladi. Bunda elektr jihoz eng katta aktiv quvvatga ega.