180
13.6. Barabanlar Mexanizmlarda (chig’irda) arqon o’rash uchun mo’ljallangan
tsilindr shaklidagi detal baraban deyiladi. Barabanlar mexanizm
yuritmasidan olayotgan aylanma harakatni ilgarilanma harakatga
(ko’tarish, tushirish yoki yukni tortish) o’zgartirib beradi.
13.12-rasm. Silliq yuzali baraban. Barabanning yuzi silliq (13.12-rasm) yoki novsimon vintli
ariqchali (13.13-rasm) bo’ladi. Yuzi silliq barabanlar asosan ko’p
qatlami arqonni o’rash uchun (agar baraban o’lchamlarini kamaytirish
kerak bo’lsa) novsimon esa bir qatlam o’rash uchun ishlatiladi.
Vintli ariqchalarning chuqurligi: ilgakli kranlar uchun – s ≥ 0,3
d arq ; greyferli kranlar uchun – s ≥ 0,5
d arq ; vintli ariqchalarning qadami – t ≥
1,1
d arq ; bunda
d arq – arqon diametri.
Engil, o’rta va og’ir rejimda ishlaydigan barabanlar GOST 1412-
34 bo’yicha kamida SCH 15-32 markali cho’yandan, GOST 977-65
bo’yicha 25L1 va 35L11 markali po’latdan quyish usulida va GOST
380-60 bo’yicha St.3 markali list po’latdan payvand usulida
tayyorlanadi. O’ta og’ir rejimda ishlaydigan barabanlar po’latdan
tayyorlanadi.
Barabanni reduktor bilan biriktirish yuk ko’tarishning konstruktiv
va ekspluatatsiya sifatiga katta ta’sir qiladi. Bunday uzellarni biriktirish
bir necha variantda bajariladi. Birinchi variantda baraban vali bilan
reduktor bevosita mufta orqali biriktiriladi (13.13-rasm, a). Bunda
baraban tayanchlari reduktorga bog’liq bo’lmaydi, ammo uni montaj
qilganda ayrim nuqsonlar paydo bo’ladi. SHuning uchun ular
kompensatsiyalovchi
MZP
markali
tishli
muftalar
yordamida
biriktiriladi. Bunday muftalar biriktiruvchi vallarga nisbatan ancha
siljishga ruxsat etiladi, bu esa mexanizmlarni montaj qilish protsessini
yengillashtiradi. Bunday sxemalarda biriktirish ishonchli ishlashi,
montaj qilish osonligi va mexanizmlarga xizmat qilish qulayligi bilan
181
boshqalardan farq qiladi, ammo uning gabarit o’lchamlari nisbatan katta
bo’ladi.
