O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

 
Nazorat savollari: 
1. Jahon iqtisodiyotining tor va keng ma‘nolaridagi tavsifi nima bilan farqlanadi? 
2. Jahon iqtisodiyoti tizim sifatida nimani ifoda etadi? 
3. Jahon iqtisodiyotining sub‘ektlariga nimalar kiradi? 
4. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning qanday shakllari mavjud? 
5. Jahon iqtisodiyotining zamonaviy rivojlanish bosqichi qanday xususiyatlarga ega 
va global iqtisodiyot nimalar bilan farqlanadi? 
6. Jahon iqtisodiyotining globallashuvi nima va uning qanday belgilari mavjud? 
7. Xalqaro mehnat taksimotining mazmuni va moxiyati nimadan nborat? 
8. Xalqaro mehnat taksimoti rivojlanishigata‘sir etuvchi kanday 
omillarni bilasiz?
9. Xalqaro mehnat taqsimoti rivojlanishining o‘ziga xos tomonlarini xarakterlab 
bering. 
10. Xalqaro ixtisoslashuv nima? 
11. Ishlab chiqarish kooperatsiyasining mazmuni va mohiyatini tavsiflab bering. 
 
 

---

22 
2-bob. JAHON IQTISODIYOTINING GLOBALLASHUVINING 
XUSUSIYATLARI VA RIVOJLANISH OMILLARI 
Reja: 
2.1. Jahon iqtisodiyoti globallashuvining mohiyati va o‗ziga xos xususiyatlari 
2.2. Jahon iqtisodiyoti globallashuvining ob‘ektiv manbalari va asosiy omillari 
2.3. Global iqtisodiyotning rivojlanish bosqichlari. 
2.1. Jahon iqtisodiyoti globallashuvining mohiyati va o„ziga xos 
xususiyatlari 
XX asrning oxiri – XXI asrning boshida globallashuv jahon xo‗jaligi 
rivojlanishining asosiy, fundamental tendensiyasi sifatida qaror topdi.
―Globallashuv‖ deganda ko‗pincha iqtisodiy ochiqlikning oshishi, savdo-sotiq 
va xalqaro kapital erkinlashishi tushuniladi
14
.
Globallashuv jahon mamlakatlari iqtisodiyotlarining o‗zaro bir-biriga kirib 
borishini, o‗zaro bog‗liqligini va bir-biri bilan qo‗shilib ketishini ifodalaydi. Bunda 
bir mamlakatda yuz berayotgan iqtisodiy jarayonlar boshqa mamlakatlarda o‗z aksini 
topadi, u yangi axborot texnologiyalariga asoslangan bo‗ladi va butun dunyoni bir 
butun sifatida ifodalaydi. 
Globallashuv jarayoni turlicha qabul qilinadi va baholanadi. Rivojlangan va 
rivojlanayotgan mamlakatlarda unga turlicha munosabatda bo‗lishadi. Bir tarafdan, 
xorijiy raqobat uchun bozorlarning ochilishi, xalqaro savdo, kapital va mehnat 
resurslari ko‗chib yurishining kuchayishi jahon ishlab chiqarish omillaridan 
samaraliroq foydalanish, jahon ishlab chiqarishini oshirish uchun yangi imkoniyatlar 
yaratadi va unda ishtirok etuvchi mamlakatlar uchun yutuq deb atash mumkin.
Jahon iqtisodiyoti (jahon xo‗jaligi, butunjahon iqtisodiyoti), eng qisqa ta‘rifga 
ko‗ra – bu jahonning barcha milliy iqtisodiyotlarining yig‗indisidir. Agar jahon 
xo‗jaligi jahon mamlakatlarining yalpi ichki mahsuloti (YaIM) hajmi negizida