O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi qarshi davlat universiteti



Yüklə 249,06 Kb.
səhifə22/22
tarix29.03.2022
ölçüsü249,06 Kb.
#54402
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22
O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi qarshi davlat un-fayllar.org

Ekskursiya bolalarni tabiat bilan tanishtiruvchi ish shakllaridan biri.

Ekskursiya davomida bolalar usimlik va xayvon jonsiz tabiat bilan yakindan

tanishadi.

Ekskursiya jaraenida bolalar tabiatning guzalligini kurib katta ta`sir olish


xislari rivojlanadi. Shu asosda jonajon O‘zbekiston ona tabiatiga muxabbat,

unga extietkorona munosabatda bulish tarbiyalanadi. Ekskursiyada mashg‘ulot turi

sifatida urta, katta , atyerlov guruzxlarida


foydalaniladi. Har bir ekskursiya uchun


barcha bolalar


egallashlari shart bulgan


dastur mazmuni belgilanadi.






Ekskursiya uning turlari






















Tabiatshunoslik




Qishloq xujaligi
























Bog‘,





Dala,









tuqay,



parrandachilik








daryo,



fabrikasi,








utloq



ekinzor







Ekskursiya mashg‘ulotlarining afzalligi shunda, unda bolalar usimlik va


xayvonlarni ular yashaydigan muxitda kurish


imkogniyatiga ega bulgan uzaro


aloqalar haqida dastlabki


dune karash tushunchalarni, olamni ilmiy tushunishni


shakllantirish


imokniyatini


yaratadi. Tuqay,


dala, daryo, kul


qirgoqlarida


uyushtirilgan


ekskursiya bolalarning


dikkatini tortadi, tarbiyachi raxbarligi


ostida gurux va tabiat burchagida olib boriladigan keyingi kuzatishlar turli-tuman


materiallar tuplashga


sharoit

yaratadi.

Ekskursiyalar


orkali

bolalarda

kuzatuvchanlik, tabiatni urganishga qiziqish usadi. Ular


predmetni


sinchiklab


kuzatish va uning harakterli


xususiyatlarini hisobga olishga odatlanadi.




Tabiatning guzalligi


bolalarni


chuqur

xislar

uygotadi, uchmas


tushunchalar koldiradi. Estetik


xislarining usishiga yordam beradi. Shu asosda


ona tabitaga muxabbat, unga extietkorona munosabatda bulish


Vatanga muxabbat


shakllantiriladi.


















Ekskursiyalar


mazmuniga kura:


tabiatshunoslik


ekskursiya,


qishloq

xujalik ob`ektlariga ekskursiya turlariga bulinadi. Tabiatshunoslik

ekskursiyaga


kirish suxbati, gurux bulib kuzatish, bolalarning


yakka

mustaqil kuzatishlari va

tabiatga xos materiallar tuplash bolalarning e`tiborini tabiatning


umumiy

kurinishiga tortadi.







Ekskursiya bulimdlarining mukdori va


ularni

utkazish

izchilligi



ekskursiyaning maksadi, ob-xavoga harab uzgatiriladi. Bolalar ekskursiyalarda predmetlarning harakterli xususiyatlariga xos bilimlarini mustaxkamlaydi, ularning belgisini suz bilan kursatadi, usimlik xayvonlarning bulimlari nomlarini edda tutadi. Ekskursiya insonning tabiatga kanday ta`sir etishini, usimliklarning kanday ustirishi va xayvonlarni kanday parvarish qilishni kurgazmali kursatish

68


imkoniyatini beradi. Bu bolalar asosiy mexnat bulimlarini bir qanchasi bilan tanishadi.

Bu ekskursiyaning uziga xosligi shunda, bola inson hayotining , u ta`sir


etaetgan


tabiatning


xam

kuzatishi mumkin.

Qishloq

xujalik ekskursiyalarini

katta

mexnatining

ayrim turlari


bilan

tanishtirish makusatida

utkaziladi.


Ekskursiyani uyushtirish


guruxdagi


mashg‘ulotni


uyushtirishdan


kiyinrok.



Shuning uchun uning muvaffakiyatli bulishi tarbiyachi va bolalarning unga puxta tayyorlanishlariga boglik.

Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda sayldan keng foydalaniladi. Sayl


vaqtida tushunchalarni shakllanishi uchun uzoq muddat


talab qilinadigan tabiat


xodisalari bilan


tanishtirish imokniyatiga ega buladi. Tabiat


xodisalarini kundalik


kuzatishlar tusatdan bulmasligi


lozim. Bularni tarbiyasi oldinda


rejalashtirilishi


lozim. Sayl vaqtida gulzor


va

ekinzorlarda

katta ishlarni


amlaga oshirish


mumkin. ekinzor va


gulzordagi


ish uchun bolalarni


mashg‘ulot maksadiga kura


uyushtiriladi.
























Ikkinchi kichik guruxdan boshlab maksadli sayl


uyushtiriladi. Bu sayllarda


bolalarni aniq tabiat


xodisalari bilan tanshtiriladi. Ura katta


guruxlarda bir necha


kun, ba`zan


xaftalab davom etadigan


xodislarani


kuzatish


mumkin. Bu


kuzatishni uzoq muddatli kuzatish deyiladi. Sayllarda


ov-xavoning, osmonni ,


usimliklar gullarni, xazonrezlik,


xayvonlar hayotidagi


faslchilik


uzgarishlarni


kuzatish mumkin. Bu turdagi




kuzatishlar uzoq muddatli


kuzatishlar deyiladi,


katta tayrlov


guruxlarining


bolalar sayldagi


kuzatishlarni tabiat kalendaprda


ifodalanadi. Ular bu kalendarda jonsiz tabiat,


xayvonlar, usimlik


hayotidagi aniq


fasliy uzgarishlari, kishilarning mexnatlarini


ifodalaydi .











69

XULOSA

Bitiruv malakaviy ish natijasida biz quyidagi xulosalarga keldik:


  1. Bolalarni tabiat bilan tanishtirishning muammosi davlat va ijtimoiy buyurtmaning eng muhim yo‘nalishlaridan biridir. Lekin maktabgacha ta‘lim



muassasalarida tabiatga doir bilim, malaka va ko‘nikmalarga ega emasliklari, bu sohada maxsus ilmiy-metodik ta‘minotning etarli darajada bo‘lmaganligi muammoga hozirgi davr talablari darajasida qarashni tag‘ozo etadi.
  1. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish o‘zining tarixiy ildizlariga ega. Bu borada milliy va umumbashariy qadriyatlarga tayanish va ta‘lim jarayonida ularning samarali imkoniyatlaridan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.



3. Bolalarni tabiat bilan tanishtirishning mavjud holati o‘rganildi va MTMlarida tarbiyalanayotgan bolalarning o‘ziga xos jihatlari aniqlandi. Ilg‘or pedagogik texnologiyalardan foydalanishning samaradorligi ta‘minlandi.
  1. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish uzluksiz ekologik ta‘lim tizimini tashkil etish orqali amalga oshirildi.



Bolalarning ekologik madaniyatini shakllantirishda tarixiy-qiyosiy tahlil, pedagogik kuzatuv, anketa so‘rovlari, tajriba-sinov kabi metodlar; ma‘ruza, seminar, laboratoriya, amaliy mashg‘ulot, sayohatlar (ekskursiya), intellektual o‘yinlar; kompyuter, elektron darslik va internet vositalaridan keng foydalaniladi. Auditoriya va auditoriyadan tashqari ishlar jarayonida ilg‘or texnologiyalarning noan‘anaviy tashkiliy shakllari va ularning samaradorlik darajasiga erishildi.
  1. Barcha bolalar uchun umumiy va har bir soha mutaxassisligi yo‘nalishi bo‘yicha tabiatga oid materiallar mazmuni boyitildi, ularning hajmi belgilandi.



  1. Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda innovastion metodlardan foydalanish zarurligini tajriba tasdiqladi.



70

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
  1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitustiyasi: O‘n ikkinchi chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o‘n birinchi sessiyasida 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan – T.: O‘zbekiston, 2003. – 36 b.


  2. Karimov I.A. O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li. – T.:


O‘zbekiston, 1992. – 78 b.


  1. Karimov I.A. Istiqlol va ma‘naviyat. – T.: O‘zbekiston, 1995. – 160 b.



  1. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. II tom. –T.: O‘zbekiston, 1996. – 138 b.



  1. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo‘lidan. – T.: O‘zbekiston, 1996. – 350b



  1. Karimov I.A. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: Sharq, 1997. – 63 b.



  1. Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid,



barharorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – T.: O‘zbekiston, 1997. – 328 b.
  1. Karimov I.A. O‘zbekiston buyuk kelajak sari. – T.: O‘zbekiston, 1998. – 683 b.



  1. Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi – xalq e‘tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. – T.: O‘zbekiston, 2000. – 40 b.



  1. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz. VIII tom. – T.: O‘zbekiston, 2000. – 341 b.



  1. Karimov I.A. O‘zbekiston mustakillikka erishish ostonasida– T.: O‘zbekiston, 2010.



  1. O‘zbekiston Respublikasining Ta‘lim to‘g‘risidagi Qonuni, 1997 yil 29 avgustda qabul qilingan // Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining



poydevori. – T.: Sharq, 1997. -20-29 b.

13. O‘zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi // Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: Sharq, 1997. - 31-61 b.


  1. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. – T.: O‘zbekiston, 2000. – 80 b.



15. Abu Ali ibn Sino. Tib qonunlari. 1-jild. – T.: Xalq merosi, 1993.


-37-43 b.



  1. Abu Nasr Forobiy. Baxt-saodatga erishuv haqida. – T.: Xalq merosi, 1993. – 255 b.



  1. Avesto va uning insoniyat taraqqiyotidagi o‘rni. – T.: Fan, 2001. – 19 b.



18. Al - Buxoriy, abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil. Hadis. 4 kitob, 1-k., Al

- jomi‘ - as - sahih (ishonchli to‘plam). Arabchadan Z.Ismoil tarj. – T.: Qomuslar bosh tahr. 1991. – 560 b.


  1. Aluddin Mansur Qur‘oni Karim. – T.: Cho‘lpon, 1992. – 544 b.



  1. Aminov B., Tilovov T. Odam va uning salomatligi. – T.: O‘zbekiston, 1997. – 224 b.


71

  1. Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish. Qonunlar va normativ xujjatlar. O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi. – T.: Adolat, 2002. – 310 b.


  1. Ahmedov K. Ozon o‘pqoni muammolari. – T.: O‘zbekiston, 1993. – 130 b.



  1. Ahmedov B., Aminov A. Amir Temur o‘gitlari: (to‘plam). – T.: Navro‘z, 1992. – 64 b.



  1. Tabiatshunoslik 4-sinf uchun darslik. – T.: Cho‘lpon, 2001. – 240 b.



  1. Mirzaev T. G‘afurov Z. Tabiatni e‘zozlash umumbashariy muammo. – T.: Yangi asr avlodi, 2001. – 135 b.



  1. Ochilov M. Muallim - qalb me‘mori. – T.: O‘qituvchi, 2001. – 430 b.


  2. Turdiqulov E.O. Atrof muhit va inson. – T.: Bioekosan, 1996. – 28 b.


  3. To‘xtaev A., Tillaboeva M. Rang-barang olam. – T.: Yozuvchi, 2002. – 47 b.



  1. Ergashev A. Umumiy ekologiya. – T.: O‘zbekiston, 2003. – 463 b.



  1. Yusupova P.A. Ekologik tarbiya. Tabiat bilan tanishtirishning yo‘l va shakllari. // Maktabgacha tarbiya. – T.: 1992. – 63 b.



  1. Yusupova P.A. Maktabgacha yoshdagi bololarga ekologik tarbiya berish. –


T.: O‘qituvchi, 1995. – 224 b.

32. O‘zbek Milliy enstiklopediyasi. – T.: Davlat ilmiy nashriyoti, 2003. –

704 b. A.Tuxtayev, A.Xamidov. Ekologiya. T. 1994 yil.


  1. P.G.Samarukova. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalalarni tabiat bilan tanishtirish T.1984 yil.



  1. M.M.Markovskaya.Bolalar bog‘chasida tabiat burchagi T. 1991 yil.


  2. A.K.Munavvarov. «Pedagogika». T. 1996 yil.


  3. O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha tarbiya kontseptsiyasi. T. 1992 yil.



  1. P.A.Yusupova. «Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga ekologik ta'lim-tarbiya berishning o‘ziga xos xususiyati.».T.1995 yil.



  1. K.M.Jabbarova. «Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga ekologik ta`lim-tarbiya berishning o‘ziga xosligi». T.1999 yil.





72
http://fayllar.org
Yüklə 249,06 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin