Samarqand davlat universiteti gulsum tagiyeva, hayriniso husanova oila va gender

59
Г.Г.Силласте. Изменения социальной мобильности и экономического поведения женщин библиотека 
учебной и научной литературы. www.i-u.ru 

---

135 
E.Aronsonning fikricha «guruh a‘zolarining shaxsiy sifatlari 
farqlanmaydi va barcha yaxlit qolip doirasida tasniflanadi» 
60
. Stereotipli 
fikrlash jinsi-rolli tafovutlarda aksariyat hollarda odat tusiga kirib 
ulgurgan. Bunda maskulinlik va feminlik tushunchalari erkaklar va 
ayollarga xos bo‗lgan somatik, ruhiy va hulq-atvor xususiyatlari 
borasidagi qolipli fikrlarni yig‘indisidan hosil bo‗ladi. I.S.Kon 
tomonidan taklif etilgan maskulinlik va feminlik atamalari nafaqat ruhiy 
va hulq-atvorli balki bu ikki tushuncha atrofidagi ijtimoiy tasavvur va 
fikrlarni oydinlashtiradi. Ushbu ikki kategoriyaga ko‗ra erkak va ayol 
ideal ta‘riflanadi. Ammo, ayollar vertikal mobillik bo‗yicha o‗z 
maqomini oshirishida mavjud «ijtimoiy masofa»ni yengib o‗tishlariga 
to‗g‘ri keladi. 
Mehnatning ayrim sohalari «ayollarga xos»ligi aqidasi ayollarni 
tahqirlovchi mazmundan holi emas. Bu borada I. Gofmanning 
stigmatizasiya (ijtimoiy tamg‘a) nazariyasi muhim bo‗lib, olim 
insonning jamiyatdagi ideal va real ijtimoiy mansubligi o‗rtasidagi 
uzilishni o‗rganib chiqqan. Bu mansublikning bu ikki turi o‗rtasida 
uzilishi bo‗lgan har qanday inson uningcha «tamg‘alangan» 
«stigmalangan»dir
61
. I.Gofman fikricha, inson qaysidir jihati bilan 
jamiyatda turg‘un o‗rnashgan ijtimoiy me‘yorlarga mos kelmasa u 
«tamg‘a»lanadi. Gofmanning mazkur nazariyasini o‗rgangan Dj.Ritser 
«Gofman u yoki bu vaziyat, makon va zamonda barchamiz tamg‘alanib 
qolishimiz mumkinligi haqida gapiradi» - deydi
62
.
Ayollar erkaklarga o‗rtacha oylik maoshi pastligi va band 
bo‗lganlarning muqobil kategoriyalari bo‗yicha ham boy beradilar. 
Ayollar aksriyat hollarda ikkilamchi mehnat bozorida vaqtincha yoki 
to‗liqsiz ish kuni (qisman bu tanlov oila va bolalarning asosiy 
tashvishini zimmasida bo‗lgan ayollarning ixtiyoriy tanlovi bo‗lsa 
qisman ilojsizlikdan kelib chiqib sodir bo‗ladi) doirasida banddirlar.
60
Аронсон Э. Общественное животное. Введение в социальную психологию. /пер. с.англ. – М.: аспект-
Пресс, 1999. – С. 307.
61
Қаранг Goffman E. Stigma. Englewood Cliffs. New York: Prentice Hall, 1963. 
62
Ритцер Дж. Современная социологическая теория. 5-еизд. СПб.: Питер, 2002. С. 271. 

---

136 
Bizga ma‘lumki, mehnatga layoqatlilik va reproduktiv yoshi xotin-
qizlarda aynan bir paytda kechishi bois, ularda ma‘lum mutaxassislikni 
egallab kasbiy mahoratga erishish hamda oila qurib farzandlarni 
dunyoga keltirib ular tarbiyasi bilan shug‘ullanish o‗rtasidagi ziddiyatli 
vaziyatlarni shakllantiradi. Sotsiologik nuqtai nazardan bu davr asosan 
individ yoshining ijtimoiy konstruksiyasidan kelib chiqib «yoshlik» va 
«o‗rta yoshlilar» bosqichiga to‗g‘ri keladi. Bu borada o‗z tadqiqotlarini 
olib borgan E.Erikson insonning sakkiz bosqichli hayotiy siklni ishlab 
chiqar ekan, uningcha, beshinchi (yoshlik) va oltinchi (yetuklik) 
bosqichida inson kasb tanlash, mos ish qidirish, hayotdagi yo‗ldoshni 
tanlash, oila qurish, farzandlarni dunyoga keltirib, voyaga yetkazish 
bilan shug‘ullanadi. Bu davrda erkaklar oilaviy hayoti kasbiy faoliyatiga 
to‗siq bo‗lmasdan davom etsa, ayollarda aksincha, ―oila yoki ish‖ 
tanlovi, yoki ―qo‗sh mas‘uliyat‖ muammolari ko‗ndalang turib qoladi.
Natijada zamonaviy jamiyatlarda ayollar emansipasiyasi barcha 
ijtimoiy hodisalar qatori o‗zining ijobiy va salbiy xususiyatlari ega. 
Ayollarning erkaklar bilan teng huquqlarni o‗rnatilishiga erishishi bu 
albatta ushbu jarayonning eng katta yutug‘i bo‗ldi. Huquqlar tengligi 
o‗rnatilishi bilan aksariyat g‘arb davlatlarida xotin-qizlar o‗z 
mustaqilligi, erkini qo‗lga kiritdilar. Demak, emansipasiyalashgan 
ayollar oilaviy-nikoh munosabatlarida avvalo shaxsiy erki, ixtiyoridan 
kelib chiqib tanlovni amalga oshirsalar, mehnat qilish va daromad topish 
sohalarida erkaklar bilan yonma-yon turib muvaffaqiyatlarni qo‗lga 
kiritib boshladilar.
Emansipasiyalashgan ayol aksariyat vaziyatlarda erkaklarga 
qaramlikning asosiy omili sanalgan moddiy-moliyaviy mustaqillikni 
qo‗lga kiritishga harakat qiladi. Demak, moddiy mustaqillik erishgan 
xotin-qizlarda o‗zgalar fikriga qaramlik, ta‘sirga berilish ehtimoli 
kamayadi. Ayollar emansipasiyasining salbiy jihatlari uning ijobiy 
jihatlari bilan parallel holda kechadi. Emansipasiya oilaviy-nikoh 
munosabatlari zalvorini kamaytirishi, tanlov erkinligini ta‘minlashi 
natijasida xotin-qizlarning rasmiy nikoh tuzish ishtiyoqi tushib ketdi. 
Natijada, oila institutining ijtimoiy qadriyati yo‗qotildi. Norasmiy 
munosabatlarni afzal bilgan g‘arb ayollari oldida farzand dunyoga 

---

137 
kelgach uni yolg‘iz tarbiyalab voyaga yetkazish masalasi ko‗dalang turib 
qoldi. Emansipasiyalashgan ayol erkak kishining ko‗magidan bebaxra 
qolib boshladi. Zero, mustaqil, uddaburon, aqlli, erkin ayol an‘anaviy 
munosabatlardan kochib, yolg‘iz yashashni afzal biladi. Ammo, 
farzandlar tarbiyasi, maishiy muammolar, turli hayotiy vaziyatlarda 
erkak kishining ko‗magiga ehtiyoj sezadi. Shuningdek, ayrim 
vaziyatlarda keragidan ortiq erkin bo‗lgan xotin-qizlar bilan 
munosabatdan ongli tarzda qochish kuzatiladi.
Ushbu muammo doirasida ilmiy tadqiqot olib borgan T.V. 
Svadbinaning xulosalariga ko‗ra «Xotin-qizlar zimmasidagi «ikki karra 
yuklama» zalvori, ya‘ni, oila va farzandlar tashvishi hamda kasbiy hayot 
teng yuritish istagi ular sog‘lig‘ga jiddiy putur yetkazishi, sotsial xulq-
atvorli ayollar sonini oshishi, ma‘naviy-ahloqiy qadriyatlar tizimini 
izdan chiqishiga olib keladi»
63
. Shu tariqa birgina ijtimoiy 
maqomlardagi tafovut «ijtimoiy dekompozisiya»
64
ya‘ni, inson 
hulqidagi ijtimoiy-siyosiy tanglikni chaqirishi mumkin. S. Lipset 
ta‘kidlashicha, «bir vaqtda kishining o‗zaro nomutanosib ikki ijtimoiy 
mavqyeni egallab turishi ziddiyatli trmush tarzini shakllantirishi va 
hayot qadriyatlar mazmuniga nisbatan ziddiyatli keskin munosabatni 
shakllantirishi mumkin»
65
. ―Uy bekaligi‖ ayollar orasida ko‗proq 
sanoatlashish boshlanganidan keyin paydo bo‗ldi. Ish joylari va yashash 
manzillari turli masofalarda joylashganligi buning asosiy omilidir. Shu 
tariqa erkaklar haq to‗lanadigan joylarda ishlab, ayollar esa uy-ro‗zg‘or 
ishlari bilan band bo‗lib qoldilar. Uy-ro‗zg‘or ishlari to‗laligicha 
ishlamaydigan ayollar zimmasida qoldi. Ayol kishi uyda qanchalik ko‗p 
ish qilmasin, baribir ―ko‗rinmas‖ bo‗lib qolaveradi, ko‗p hollarda tan 
ham olinmaydi
66
.
Shu asnoda asrlar davomida tenglik, erkinlik, mustaqillik uchun 
olib borilgan ayollar harakati samarasi bir tomondan XXI asrdagi ilg‘or 
ayollarning o‗ziga xos sotsial qiyofasini shakllantirgan bo‗lsa, ikkinchi 
63
Свадбина Т.В. 
64
Ижтимоий декомпозиция – ижтимоий яхлитликни бузилиши (М.Ғ). 
65
Липсет С. Политическая социология//Американская социология. М., 1972. С. 217. 
66
Қаранг: Дворкин.А.Геноцид, или Китайское бинтование ног //Антология гендерной теории/ 
Минск:Пропилеи, 2000. 

---

138 
tomondan modernizasiyalashuv jarayoni aksariyat davlatlarda oilaviy 
turmush tarzi ijtimoiy-psixologik asoslarini qayta qurilishiga olib keldi. 
An‘anaviy oilaviy qadriyatlar tizimi transformasiyasi oqibatida 
ayollarning hayotiy qadriyatlari ham o‗zgardi.
A. Gennepning zamonaviy jamiyatlarda inson hayoti siklik 
rivojlanishi modeliga ko‗ra ijtimoiy yetuklik, er-xotinlik va ota-onalik, 
ijtimoiy maqomning oshishi, kasbiy ixtisoslashish kabi iyerarxik 
bosqichlarni qamrab oluvchi pillapoyalardan ko‗tirilib borishda ayollar 
erkaklar qatorida ijtimoiy-siyosiy faolligini namoyon etmoqdalar.
Shu bois, modernizasiyalash sharoitida inson uchun yaratilgan 
moddiy-ma‘naviy ne‘matlar taqsimotida o‗zning munosib ulushiga ega 
bo‗lib istagi gender nomutanosiblik g‘oyalarini chetlab o‗tib iqtisodiy-
moliyaviy mezonlar asosida ayol va erkak zimmasidagi mas‘uliyatni 
teng taqsimlaydi. Shu asnoda oilaviy hayot siklining to‗rt asosiy 
bosqichi davomida ayolning erkak bilan teng shartlar va imkoniyatlar 
asosida zaruriy daromadni birgalikda ishlab topish dolzarblashtiradi. 
Ushbu zaruriyat esa o‗z o‗rnida zamonaviy ijtimoiy-siyosiy faol ayollar 
ijtimoiy mobilligini o‗sishiga turtki beradi. Agarda oila avvallari erning 
maoshi hisobiga kun kechirgan va aynan erkak uchun hordiq 
imkoniyatlari yaratilgan bo‗lsa endilikda, er va xotin ikkisi ham karera 
qiladilar va kun kechirish uchun zaruriy mablag‘ni ishlab topadilar.
Zamonaviy jamiyatlarda xotin-qizlar erkaklar bilan hech bir 
to‗siqsiz teng shartlar asosida ta‘lim olish, o‗z shaxsiy va kasbiy 
imkoniyatlari, iqtidorni ro‗yobga chiqarish imkonini qo‗lga kiritdi. 
Xotin-qizlar o‗z ustida ishlashi ularni ayniqsa rivojlangan g‘arb 
davlatlarida yuqori intellekt sohibiga aylanishi, nufuzli dunyoviy bilim 
va malakaga ega bo‗lish asosida mukammal professionallikka erishdilar. 
Ular ayollarning ―tabiiy‖ funksiyalari sanalgan uy xo‗jaligini yuritish va 
farzand dunyoga keltirish professional hayotiga putur yetkazishi 
mumkinligidan hadiksirab butun umr yolg‘iz yashashi mumkin. Yoki 
odatda bitta yoki ikkita farzandi tarbiyasini ko‗p sonli enagalar va uy 
xodimlariga yuklanishi natijasida bolalari bilan uzviy muloqotda 
bo‗lmasligi va bolalari bilan ishonchli munosabatlar o‗rnatilmasligi 
mumkin. Bunday ayollarga nisbatan Buyuk Britaniyada ―alfa-

---

139 
ayol‖atamasi qo‗llanilmoqda. Ushbu davlatda yiliga 100 ming funt 
sterlingdan ko‗proq mablag‘ topayotgan ildam ayollar ―alfa-ayollar‖ 
safiga kiritilib, mamlakatdagi badavlat kishilarning 11,4 foizini xuddi 
shunday ayollar tashkil qilmoqda
67
. 
Ayollar borgan sari yetuk yoshda nikohga kirib birinchi farzandini 
dunyoga 
keltirmoqda. 
Ularda avvalo ma‘lum mutaxassislikni 
mukammal egallab, kasbiy professionallikka erishgach turmush qurish 
istagi ayollar orasida nikohning o‗rtacha yoshini surilib ketishiga olib 
keldi. Birgina Yaponiyada bu ko‗rsatkich 28 yoshni tashkil etib, birinchi 
farzand o‗rtacha 30 yoshda dunyoga kelmoqda
68
.
Shunday qilib, zamonaviy jamiyatda ham ayol kishi oldida oila 
yoki ishni tanlash muammosi turar ekan ijtimoiy faol xotin-qizlarni 
asosan uch turi shakllanib ulgurdi, bular; 1) kasbiy faoliyatga 
e‘tibor berib, oiladan voz kechgan va farzandlarsiz yashovchi ayollar;
2) oilaviy qadriyatlarga e‘tibor berib, ishdan voz kechgan xotin-qizlar;
3) kasbiy va oilaviy rollarni birgalikda mohirona olib boruvchi ayollar.
Birinchi xildagi sosial vaziyatda ayol kishining turli faoliyatlarga 
e‘tibori zarurligi ta‘kidlanadi, shu bilan birga, an‘anaviy ayollik faoliyati 
rad etiladi, hatto befarzandlikka ham ijobiy qaraladi. Bu guruhga 
mansub ayollar o‗z shaxsiy erkinligi yo‗lida bolali bo‗lishni istamaydilar 
(AQShda bu chayldfri (childfree) submadaniyati nomi bilan atalib 
hozirda ularning 40 dan ortiq tashkilotlari faoliyat yuritmoqda) va 
ixtiyoriy sterilizasiya qildiradilar. Amerika sog‘liqni saqlash statistikasi 
Milliy markazi tadqiqotlariga ko‗ra, AQShda 1982 yilda 2,4%, 1995 
yilda 6,6%, 2015 yilda esa 25% ayollar farzand ko‗rishni istamay 
ixtiyoriy sterilizasiya amaliyotini amalga oshirmoqdalar
69
. So‗nggi 
paytlarda ushbu harakat oliy ma‘lumotli ayollar orasida yanada 
ommalashmoqda. Xususan, Germaniyada xotin-qizlarning 53% oila 
qurmagan bo‗lsalar, 30% ayollar farzandsiz yashamoqda. Oliy 
ma‘lumotli ayollarning 49% i farzandsizlikni afzal bilmoqdalar
70
. 
67
Ўша манба. 141 б.
68
Рахматов Л. Соғлом она ва бола: халқаро амалиѐт. –Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2016. - 
337 б. 
69
Рахматов Л. Соғлом она ва бола: халқаро амалиѐт. –Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2016. – 
68 б.
70
Ўша манба. – 155 б. 

---

140 
Natijada F.Aryes ta‘biri bilan aytganda g‘arb davlatlarida ―Oila mutlaq 
emas nisbiy ahamiyatga ega bo‗lib qoldi‖
71
. 
Bir vaqtning o‗zida oila va nikoh munosabatlar shakllarining 
diversifikiyasi kuzatilmoqda. Bunda dunyoning ayrim rivojlangan 
davlatlarida bir jinsli nikohlar legallashib an‘anaviy oilalar kabi teng 
yuridik huquqlarga ega bo‗lmoqda. Jahon miqyosida 100 ayolga 101,8 
ta erkak to‗g‘ri kelayotgan
72
zamonaviy davlatlarda bir qarashdan 
miqdoriy jinsiy nomutanosiblik yo‗qdek. Ammo, bir jinslilar orasida ilk 
nikoh 2011 yida birgina Niderlandiyada qayd etilgan bo‗lsa, sharq 
mamlakatlarining aksariyatida ma‘naviy tubanlik sanaluvchi ushbu 
nikoh turi 2015 yildan yigirma mamlakatda legallashtirildi
73
. Natijada, 
birgina Germaniyada ayollar orasida oila (leysbiylik) tuzish 43%ni 
tashkil etmoqda
74
. Bu albatta g‘arb sivilizasiyasida asrlar davomida 
shakllanib kelgan oilaviy qadriyatlar parchalanganligi va avvalo individ 
manfaatlari birlamchi, daxlsizligini g‘oyasining o‗ta ommalashganligi, 
shaxsiy ravnaq ustuvorligi g‘oyalarning mutlaqlashganligining 
asoratidir.
Shuningdek, er-xotin ikkisi ham ishladigan oilalar soni oshib 
bormoqda. AQShda 18 yoshgacha farzandi bo‗lgan 65% ayollar ish 
bilan band. Bu ko‗rsatkich Daniyada 86%, Shvesiyada – 89%ni tashkil 
etsa, 3 yoshgacha bolasi ishovchi ayollar AQShda 53%, Daniyada – 
84%, Shvesiyada -86%ni tashkil etmoqda. Er va xotin ikkilasi ham 
ishlaydigan oilalar sonini oshib borishi oilaning o‗rtacha daromadini 
oshishiga olib keladi. Bu kabi oilalarda er va xotin biznes tashabbus yoki 
karyera qilish uchun yanada keng imkoniyatga egadilar. ―Zamonaviy 
jamiyatda oila mobilligi murakkab texnika bilan jihozlanganligi yanada 
oshib bormoqda. Xizmat ko‗rsatish sohasining kengayishi ayollarning 
iqtisodiy mustaqilligi uchun asos yaratdi‖ - deydi P.Shtompka o‗zining 
―Ijtimoiy o‗zgarishlar sosiologiyasi‖ asarida
1
. Shu bois, Buyuk 
71
Арьес Ф. Ребенок и семейная жизнь при Старом порядке / Пер. с франц. Я.Ю. Старцева при уч. В.А. 
Бабинцева. Екатеринбург: Изд-во Урал. ун-та, 1999. 416 с 
72
 https://bit.ua/2015/08/men-women/. Дата обращения. 25.02.2017. 
73
Рахматов л. Соғлом она ва бола: халқаро амалиѐт. – т. Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2016. – 63 б.
74
Ўша манба. – 160 б.
1
Штомпка П. Социология социальных изменений / Пер. с англ. А.С. Дмитриева. Под ред. В.А. 
Ядова. М.: Аспект Пресс, 1996. 416 с.

---

141 
Britaniyada 600 ming nafar ayol agar bolalariga kundalik enaga topilsa 
uy bekaligidan ko‗ra ishga chiqishni afzal bilmoqda
75
.
Ish bilan band ayollar uyiga kech kirib keladi, ularni magazinda, 
qo‗ni-qo‗shnilar bilan birga yurganini deyarli uchratish mushkul. 
Istiqbolda kunduz kuni do‗konda keksalar yoki go‗dak bolalari bilan 
yurgan ayollarnigina uchratish ehtimoli baland. Natijada yoshlar, 
xususan, xotin-qizlar orasida nikohning legallashmagan ayrim turlari 
ommalashib, ular rasmiy nikohga nisbatan tomonlar zimmasida 
mas‘uliyat bo‗lmasligi bilan ma‘qul kelmoqda. Nikohning bu kabi 
shakllaridan so‗nggi paytlarda virtual nikoh ommalashmoqda. Bunday 
er-xotin butun umr bir birini ko‗rmasligi va faqat internet orqali muloqot 
qilishi mumkin.
Shuni ta‘kidlash lozimki, virtul nikoh yuridik kuchga ega emas. 
Xitoyda virtul er-xotinlar 50 mingga yetgani aniqlangan. AQShda 2012 
yilgacha 19 ming shu kabi nikoh tadqiqot obyekti sifatida o‗rganilgan
76
. 
Rivojlangan g‘arb davlatlarida ayollar o‗z shaxsiy ehtiyojlari va 
manfaatlari, kasbiy yutuqqa erishish, o‗z imkoniyati va iqtidorini 
ro‗yobga chiqarish istagida rasmiy nikohdan voz kechib virtual nikoh 
kabi munosabat turini afzal bilmoqdalar. Bunday holat tabiiyki avlodlar 
davomiyligini ta‘minlashga salbiy ta‘sir ko‗rsatib, aksariyat holatlarda 
ayolning farzandlari bilan yolg‘iz qolishi va to‗liqsiz oilada ularni 
tarbiyalab voyaga yetkazish mas‘uliyatini o‗z zimmasiga olishiga to‗g‘ri 
keladi. Bunday holat avvalo o‗sib kelayotgan yosh avlod dunyoqarashi 
va qadriyatli mo‗ljallari, ma‘naviy-ahloqiy me‘yorlarini izdan chiqishiga 
olib kelmoqda. Zero, O‗zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti 
I.Karimov bejiz ―insonning eng sof va pokiza tuyg‘ulari, ilk hayotiy 
tushuncha va tasavvurlari, birinchi galda, oila bag‘rida shakllanadi. 
Bolaning xarakterini, tabiati va dunyoqarashini belgilaydigan ma‘naviy 
mezon va qarashlar – yaxshilik va ezgulik, olijanoblik va mehr-oqibat, 
75
Рахматов Л. Соғлом она ва бола: халқаро амалиѐт. –Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2016. – 
140 б. 
76
Рахматов Л. Соғлом она ва бола: халқаро амалиѐт. –Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2016. – 
70 б. 

---

142 
or-nomus va andisha kabi muqddas tushunchalarning poydevori oila 
sharoitida qaror topishi tabiiydir
77
‖-deya ta‘kidlagan edi.
Oqibatda aksariyat rivojlangan davlatlarda nikohdan tashqari 
tug‘ishlar soni nihoyatda ko‗paymoqda. Misol uchun, AQSh da 1960 
yilda turmush qurmagan ayollar taxminan 5 foiz bolalarni dunyoga 
keltirgan bo‗lsa, 1980 yilda bu ko‗rsatkich 18 foizga, 2009 yilda 41 
foizga o‗sdi. 2011 yilda Yevropa Ittifoqining 27 davlati o‗rtasida bu 
ko‗rsatkich 37,3 foizga teng bo‗ldi 
78
.
Oila va oilaviy munosabatlar parchalanishi fonida shakllangan 
ijtimoiy muammolar keskinlashib borarkan rivojlangan davlatlar 
hukumatlari ushbu muammolar yechimini an‘anaviy oilaviy 
qadriyatlarni tiklanishiga ko‗rmoqdalar. Xususan, qator tadqiqotchilar 
tomonidan 
xotin-qizlarning 
ijtimoiy 
hayotdagi 
o‗rni, oilaviy 
munosabatlardagi 
noqulayliklarni 
bartaraf 
etishning 
quyidagi 
yo‗nalishlarini taklif etilmoqda:
1. Patriarxat yo„nalish. Bu yo‗nalishda fikr yurituvchilar 
ozchilikni tashkil etib, ular asosan ayollar mavzuida ayrim 
muammolarni munozaraga olib chiquvchi yozuvchi va jurnalistlardir. 
Ularning fikricha, kishilar o‗zlarining ―tabiiy‖ xususiyatlari bilan 
dunyoga keladi, bu xususiyatlarni barbod etish ertami-kechmi 
jamiyatning buzilishiga olib keladi, bu xususiyatlar, eng avvalo, jamiyat 
va oilada erkak hamda ayollarning ―tabiiy‖ vazifalariga rioya 
etishlaridir
1
.