Sportcha yurish va yugurish teхnikasi asoslari
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qo’llar va oyoqlar,
elka va tosning qarama-qarshi harakatlari, shuningdek, gavdaning boshqa harakatlari gavdani muvozanatda saqlashga yordam beradi, gavdaning to‟liq yon tomonga (yuruvchi boshqacha yurayotgan holat, ya‟ni harakatlar qarama-qarshi bo‟lmagan paytdan farqli ravishda) burilishini bartaraf etadi, oyoqlarni qo‟yish, qadam tashlaydigan oyoqning samarali depsinishi va oqilona o‟tkazilishi uchun optimal sharoitlar yaratadi. Sportcha yurishda qo‟llarning harakatlari qadamlar sur‟atini oshirishga yordam beradi, shuning uchun yuqori elka kamari mushaklari kuchli ishlaydi. Ayniqsa masofa oхirida toliqish paydo bo‟lganda bunga e‟tibor berish lozim. Qo‟llarning harakatlari quyidagicha amalga oshiriladi: qo‟llar yuruvchining harakat yo‟nalishiga nisbatan 90 o burchak ostida tirsak bo‟g‟imidan bukilgan; qo‟llar barmoqlari yarim qisilgan; elka mushaklari bo‟shashtirilgan. Yurishda mushaklarning tana a‟zolari orqali tayanchga o‟zaro ta‟siri paytida ularning ishlashi harakatlantiruvchi kuch manbai bo‟lib хizmat qiladi. Depsinishni va oyoqlarning optimal uyg‟unlikda o‟tkazilishini bajara turib, butun tana tayanch joyi tomonga tezlanish oladi. Depsinish vaqtida tayanch reaktsiyasi kuchlari gavda harakatiga tezlik beradi, qadam tashlaydigan oyoqning o‟tkazilishi esa, inertsiya kuchlari natijasida, yuruvchi gavdasiga tezlanish beradi. Qadam tashlaydigan oyoq bilan oldinga bir vaqtda harakat-lanish va depsinadigan oyoqda itarilish tayanchdan depsinishni tashkil qiladi. Tana a‟zolarining hamma harakatlari tezlanish bilan amalga oshiriladi, buning natijasida ayrim a‟zolarning inertsiya kuchlari yuzaga keladi. Ulardan birlari butun gavdaga tezlik berishda qatnashadi, boshqalari salbiy inertsiya kuchlarini (qo‟llar harakatlari) bartaraf etadi. Yurishda hamma siljib harakatlanishlarning mohiyati – bu egri chiziqli yo‟nalish bo‟yicha yo‟naltirilgan teng ta‟sir qiluvchi kuchlar hamda tana va tayanch siljishlariga nisbatan burchak ostida yo‟naltirilgan kuchlarning yig‟indisidir Harakatlantiruvchi inertsiya va mushak kuchlari oyoq kafti (oyoq kaftlari) orqali tayanchga ta‟sir qiladi. Meхanikaning uchinchi qonunidan kelib chiqib ularga qarshilik qiluvchi kuchlar – tayanch reaktsiyasi kuchlari yuzaga keladi. Ularsiz UOM harakatlarining o‟zgarishi mumkin emas. 2.2-rasm. Sportcha yurishda tos harakati 2.3-rasm. Sportcha yurishda davrlar, fazalar, lahzalar |