Tezislər / Theses

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
43
ŞAMAXI-QOBUSTAN RAYONUNDA MEZOZOY 
ÇÖKÜNTÜLƏRİNİN GEOLOJİ QURULUŞU 
Şəhriyar Lütviyar oğlu Mustafayev 
Bak
ı
 Dövl
ə
t Universiteti, Bak
ı
, Az
ə
rbaycan, 
Elmi r
ə
hb
ə
r: g-m.e.n 
Ə
li Novruzov 
[e-mail] 
 
Açar sözl
ə
r
: 
geologiya
, seysmologiya, mezozoy çöküntül
ə
ri, neft-qazl
ı
l
ı
q, geoloji 
rayonla
ş
d
ı
rma. 
Keywords:
geology, seismology, mesozoic sediments, oil and gas, geological zoning. 
Azərbaycanın tektonik zonalarının rayonlaşdırılmasına əsasən yeni neft-
geoloji rayonlaşdırmada respublikamızın torpaq infra strukturunun müasir 
struktur-tektonik xüsusiyyətləri Paleogen-Miosen, Mezozoy və Pliosen ilə 
bərabər çöküntü toplanma komplekslərinin litofasiyal xassələri, onların neft-
qaz, eyni zamanda güman edilən neft-qaz rayonları, onların topladığı paleo-
tektonik şəraitə görə ayrılmışdır.[2] 
Mezozoy çöküntüləri respublikamızın Mezozoy kompleksində neft-qaz 
tərkibli yura və təbaşir çöküntülərinə uyğun gəlir. Mezozoy çöküntüləri Aşağı 
Orta Yura Aalen çöküntülərindən başlayaraq Üst Təbaşir dövrünə qədər ge-
niş bir dövrü əhatə edir. Cənub-Şərqi Qafqazın geoloji quruluşuna daxil olan 
mezozoyun bütün təbəqələrinin çöküntüləri az-çox neft və qaz ehtiva edir və 
əsasən qum, qumdaşı, lil və çatlamış karbonat süxurlarına uyğun gəlir. 
Şamaxı-Qobustan neftli-qazlı rayonunun geoloji strukturunda mezozoy, 
paleogen-miosen və pliosen-antropogen çöküntü təbəqələri iştirak edir. Bu 
çöküntü təbəqələri qırışıqların intensivliyi,eyni zamanda yaranma vaxtı ilə sıx 
bağlıdır və bir-birindən yüksək dərəcədə fərqlənir: Mezozoy, Paleogen-
Miosen və Pliosen-Antropogen struktur təbəqələri.[1] 
Böyük Qafqazın şimal tektonik hissəsi okeanın olduqca böyük qisminə 
və cənub yamacına uyğun gəlir. Həmin ərazinin oroqrafiyası onun tektonik 
quruluşunu əhatə edir. Relyefin yüksək hündürlüklü hissələri antiklinal, nis-
bətən aşağı hissələri sinklinallarla əhatə olunub. Mezozoy çöküntülərindən 
təşkil olunmuş xətti strukturlar bir-birinə paralel şəkildə yerləşib: Qızmeydanı-
Ağdərə, Alataş-Yunusdağ, Altıağac-Kürkeçidağ, Talış-Qarayazı, Hilmilli-
Görədil və s. antiklinal zonalara uyğun gəlir.[1]
Şamaxı-Qobustan Şimal tektonik ərazisində Mezozoy çöküntüləri ilə 
əlaqədar çoxsaylı neft, bununla bərabər qaz təzahürləri mövcuddur. Belə ki, 
geniş ərazidə meydana gəlmiş palçıq vulkanlarının brekçiyalarından yığılan 
Kampan-Maastrixt yaşlı pelitamorf əhəngdaşlarının məsamələri, hətta çatları 
qatı neft şəklində təzahür etmişdir. Qarayazı strukturunun Kampan 
çöküntülərinə uyğun gələn hissəsində gündə 12 kq neft hasil olunub. Tuva 

---