Tezislər / Theses
Yüklə 17,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmi rəhbər: Texnika Elmləri Namizədi, Dosent Natiq Həmidov Açar sözlər
|
THE 3
rd INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS dedicated to the 99 th anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev 68 QAZ-KONDENSAT QUYULARININ İSTİSMARI ZAMANI QUYUDİBİNDƏ MAYE TOPLANMASI PROBLEMİ İLƏ MÜBARİZƏ Şəmsi Orucov SOCAR “Neftqazelmit ə dqiqatlayih ə ” İ nstitutu Bak ı , Az ə rbaycan shamsi.orucov@socar.az Elmi rəhbər: Texnika Elmləri Namizədi, Dosent Natiq Həmidov Açar sözlər: Qaz-kondensat, lift boruları, optimal rejim, maye toplanma Qaz-kondensat yataqları istismara cəlb olunan zaman quyularda yaran problemlərin biri də quyudibi süzgəc hissəyə toplaşmış mayedir (burada: su və ya kondensat). İzotermik hal üçün təzyiqin azalması ilə lay məhsulunun süzülməsi zamanı faza çevrilmələri baş verir. Bu tip quyuların istismar edilməsi zamanı quyuda qaz axınının sürəti elə tənzimlənməlidir ki, laydan quyuya daxil olan lay məhsulu ilə birgə quyuya daxil olan bərk hissəciklərin (süxur hissəcikləri, qum,sement və s.) və maye damcılarının (kondensləşmiş qaz və ya su buxarı) lift boruları vasitəsi ilə quyuağzına çıxarılmasını təmin edilsin. Bu halın əksi olarsa quyunun filtir hissəsində ya bərk mexaniki qarı- şıqlı tıxac yaranacaq və yaxud da maye toplanacaqdır ki, bu da nəticə etibarı ilə axınına (laydan quyuya) əks müqavimət yaradaraq quyunun debitinin azalmasına səbəb olacaqdır. Bu başverdikdə quyuda döyüntülər yaranacaq, fazaların fraksiya tərkiblərinin dəyişməsi müşahidə olunacaqdır. Qaz-kondensat yataqlarına qazılmış quyularda istsimar zamanı quyu məhsulunun lift borularında minimal qalxma sürətinin nəzəri olaraq hesab- lanması üçün müxtəlif modellər təklif edilir (Li Min, Törner və s.). Törner qaz quyularında Nyuton mayelərinin qaz ilə birgə quyuağzına çıxarılması üçün aşağıdakı riyazi ifadəni vermişdir: 𝜗 = 3.1 × [ ( ) ] . (1) Li Min modelində isə minimal sürəti aşağıdakı kimi təyin etmək olar: 𝜗 = 2.5 × [ ( ) ] . (2) Burada, 𝜗 − quyudibindəki mayeni qaldırmaq üçün lazım olan kritik sürət m/san , 𝜎 − gərilmə qüvvəsi kofissenti N/m , 𝑔 − sərbəstdüşmə təcili(qravitasiya təcili)koffisenti N/kq , 𝜌 və 𝜌 − uyğun olaraq mayenin və qazın sıxlığıdır . Bu iki modelin eyni təzyiq və temperaturda müqayisəsi göstərir ki, Törner modeli daha effektivdir. Belə ki, quyuağzı təzyiq 14.9 MPa, quyudibi təzyiq |