Азярбайжан Республикасы Тящсил Назирлийи

9.  Apoptoz  və  ölməməzlik  problemi.  Apoptoz 
genlərinin  mutasiyası  hüceyrələri  ölməz  edə  bilər.  Bu 
genlərin  məqsədyönlü  dəyişdirilməsi  uzunömürlük  və 
ölməzlik problemini həll edə bilər.  

---

 
307 
PREDMET  GÖSTƏRİCİLƏRİ  
 
adqeziya  
26, 28, 36, 44 
akrosentrik  
137, 145, 146 
amitoz  
114, 115, 152 
anafaza  
131, 134, 155 
aksonema  
117, 117, 119 
aktomiozin  
53, 56, 58 
aleyron  
124 
autosom  
146, 147 
amfibi  
121, 149, 178 
aseptik  
16 
anion  
51, 74 
alanin  
34, 53 
asparaqin  
54 
albumin  
56, 63, 82 
adenin  
67, 69, 72 
adenozintrifosfat  
44 
aktomiozin  
56, 58, 116 
avtoliz 
83, 187 
autofaqosom  
apoptoz                                                                                  
95, 97 
141,142, 143, 144 
barr cismi  
144 
bazal  
26, 27, 28 
blastula  
135,178, 179 
borucuqlar  
111 
bazofil  
63, 82, 85 
desmosom  
26, 28 
diffuziya  
24, 37 
diplotena  
172, 174, 175 
diakinez  
172, 175 

---

 
308 
differensasiya  
86, 155, 177, 
dinein  
120, 121 
degenerasiya  
188, 194, 197 
destruksiya  
187 
denaturasiya  
56, 184, 186 
diktosom  
93 
endomitoz  
165, 166, 167 
euxromatin  
135,136, 139 
eritrosit  
57, 128, 131 
endoreproduksiya  
148 
eukariot  
20, 88,102 
endosperm  
99,124, 151 
endokrin  
121, 189, 191 
ekzositoz  
39, 42, 92 
endoplazmatik şəbəkə  
79, 81 
hamar endoplazmatik   
şəbəkə 
79 
dənəvər endoplazmatik 
şəbəkə  
86 
faqositoz  
16, 37, 95 
fosfolipid  
31, 33, 131 
fosfat turşusu 
68 
faqosom 
95, 97 
fibroblast  
30, 79, 143 
fotoreseptor  
113 
fibril 
40, 76, 79 
ferment  
15, 24, 35 
gen  
68 
genom  
43, 190 
genotip  
189 
hüceyrədaxili törəmələr  
112 

---

 
309 
trofik törəmələr 
 93, 121 
yağ törəmələri  
121, 122, 188 
karbohidrat  
61, 63, 77 
zülal törəmələri  
121, 123, 124 
sekretor törəmələr  
121, 124 
spesifik törəmələr  
121, 125 
piqmentlər  
11, 95, 126 
vitaminlər  
102, 125, 126 
fermentlər  
24, 78, 83 
hemoqlobin 
46, 51, 125 
hemosiderin 
125, 126 
hemotoidin  
125, 126 
hüceyrə populyasiyası  
161, 162, 163 
çoxillik hüceyrələr 
populyasiyası –  
161, 162 
böyüyən hüceyrələr 
populyasiyası  
161 
yeniləşən hüceyrələr 
populyasiyası  
161 
heteroxromatin  
135, 139, 141 
hialoplazma  
74 
Holci aparatı  
86, 87, 89, 90 
hidrotasion   
51 
hidrofob  
31, 33, 34, 35 
hominq   
44 
hiperplaziya  
192 
hipertrofiya  
192 
hemisellüloza  
24, 93 
hidrofil  
33, 34, 37 
xromatin  
3, 24, 132 
xromosom  
136, 137 

---

 
310 
xromatid  
142, 149, 175 
xromoplast  
105, 108 
xloroplast  
105 
xiazm  
149, 175 
xromomer   
143, 149 
xolestrin 
31, 33, 64 
xromonem  
147, 148, 149 
İşıq mikroskopu  
6, 4 
fazalı təzadlı mikroskopiya   8 
interferensiya mikroskopu  
9 
polyarizasiya mikroskopu  
9 
qaranlıq görüş dairəli 
mikroskopları  
10 
flüoressent mikroskopları  
11 
ultrabənövşəyi işıq 
mikroskopları  
10 
interfaza  
69, 135, 152 
invaginasiya 
150 
intakt 
187 
immersion  
7 
iteqrinlər  
42,43 
karbohidratlar  
61, 77, 94 
monosaxarid  
61,62 
qalaktoza  
51 
disaxaridlər  
61, 62 
fruktoza  
24, 62 
riboza  
67, 72 
dezoksiriboza  
62, 68, 72 
polisaxaridlər  
24, 61, 63 
nişasta  
62, 106 
qlikogen  
61, 62, 85 

---

 
311 
sellüloza  
62 
qarışıq polisaxaridlər  
63 
neytral polisaxaridlər  
63 
turş polisaxaridlər  
63 
mukoproteidlər 
63,91 
karioplazma 
31,74,129,133 
kation  
52 
koaqulyasiya  
185, 193 
kolloid  
13, 74-76, 132 
kariotip  
133, 139 
kirpik  
16,25,40 
karotinoid  
40,78,110 
kadqerinlər  
43 
keylon  
190 
kariolizis  
193, 195 
karioreksis  
193, 195 
kolxitsin  
119, 186 
kariopiknoz  
193, 195 
keratin  
113, 116 
qlikolipid  
65 
qamçı  
41,75,117 
qran  
17,106 
qlükoza  
62,77,93 
qlaf  
36,93,166 
qranulyar   
17,81 
qialuronidaza 
98 
qlikokaliks  
20,25, 40 
lizosom  
44,78,94 
lipoproteid 
24,36,188 
lipaza 
82,100,194 
leykosit 
43, 94,140 

---

 
312 
labil 
163, 183 
lokalizasiya 
11,41,92,134 
limfa 
21,50,189 
laminin  
43 
membran  
20,24,30,180 
miofibril  
113,115 
mikrotükcük  
40,113,183 
mitoxondri  
35,102,180,187 
melanin  
66,125 
metasentrik  
137, 145, 146 
mitoz  
3, 69, 92,115, 118,  
134-136, 150 
simmetrik mitoz  
159 
transformasiyalaşdırıcı 
mitoz  
160 
mitotik aktivlik  
160, 161, 164, 185 
metafaza  
131, 136, 143, 157, 
175 
meyoz  
140, 147, 149, 158, 
168, 170 
mikroborular  
40, 117-120 
miozin  
116 
mutasiya 
43, 105, 189 
metastaz 
188, 189 
Metionin  
46, 54 
Nuklein turşuları  
62, 66, 68, 71 
DNT  
11, 20, 43, 44, 67, 68 
RNT  
11,66,70-72, 87-90, 
134 
m-RNT, n-RNT, r-RNT  
72, 88-90, 133, 154, 
185 

---

 
313 
nişasta  
62,106,108,123 
nüvə  
16-18, 90,130-
137,196-199 
nüvə membranı  
130,157 
nüvə şirəsi  
21, 132 
nüvəcik  
6,17, 21, 90, 128, 133 
neyron  
28 
nekroz  
192-197 
neyrofibril 
76, 113, 179 
özək 
99 
plastid   
6,31,86,99,105,106 
proteaza  
98 
polisaxarid   
24,61 
politeniya  
165 
polyar cisimcik 
170 
paxitena  
173, 174 
parenxim 
129, 151, 167 
perisperm 
151 
profaza 
110,118, 131, 134, 
155, 156,166 
proteolizin 
184 
polimorfizm 
188 
patologiya  
181, 187 
proliferasiya 
188, 194 
paranekroz 
186 
plazma 
15 
prokariot  
20,84,88 
pellikula  
25 
peroksisom 
4, 76, 98, 99,100 
reseptor  
25,26,28,199 
rofeositoz 
 

---

 
314 
regenerasiya 
2, 35,152, 163 
reparasiya 
132, 182,187 
retikulum 
78, 79 
reproduksiya 
5, 150 
reduplikasiya  
69, 148. 151 
reduksion  
169, 170, 173  
ribosom  
82, 89, 133, 134 
sarkoplazma 
85, 115 
su  
34, 37, 49-51, 55 
sərbəst su  
50 
birləşmiş su  
51 
hidratlaşmış su  
51 
immobil su  
51 
sinaptemal kompleks 
174, 175 
sentriol  
109, 119, 120 
sitoplazma  
17, 25, 50, 75-77, 186 
submetasentrik  
137, 145 
sentromer  
110, 135-146, 176 
spermatozoid 
2, 117, 120, 131, 147 
somatik  
43, 113, 143, 169 
sterin  
64 
selektin  
43 
sitolemma  
42, 190 
sitozol  
76 
steroid  
31,42, 64, 84 
sitoxromoksidaza 
103 
seqreqasiya  
77,91 
saxaroza  
62 
sitoreseptor  
136 
telofaza  
153, 155, 166, 172 
tubulin 
111, 120, 155 

---

 
315 
telomer  
137, 140 
triplet 
109, 110, 117 
timin  
71 
triptofan  
132 
tireoid  
42, 43 
tilakoid  
106 
urasil  
67, 71 
ureaza 
59 
vitamin  
43, 66, 126  
vital 
17, 184, 187 
vakuol 
84, 85, 90, 100, 159 
valin  
34, 53, 54, 57 
yumurtahüceyrə 
120, 143, 153, 178 
yağlar  
31, 102, 122 
steroidlər  
31, 64, 196 
mürəkkəb lipidlər  
64 
zülallar 
4, 24,42, 53, 182 
amin turşusu  
54, 56, 88 
zol  
74 
ziqotena  
172-174 
 

---

 
316 
ƏDƏBIYYAT 
 
1.
 
F.Əmirova.,  M.B.Hüseynov.,  “Ümumi  sitologiya” 
Dərslik. Bakı 2005 
2.
 
Əmirova  F.J.,  Hüseynov  M.B.  Sitologiya.Dərs 
vəsaiti. Bakı – 1999. 
3.
 
Hüseynov 
M.B.. 
Biologiya 
sxemlərdə 
və 
cədvəllərdə. Bakı – 2004  
4.
 
Qasımov  E.K.  Sitologiya.  Dərslik.  3-cü  nəşr.  Bakı, 
“Oskar”, 2009, 277 
5.
 
Quliyev R.Ə., Əliyeva K.Ə., “Genetika”. BDU-nun 
nəşriyyatı, 2002. 
6.
 
Axundov  M.A.,  İsmayılov  A.S.  Genetika.  Bakı. 
1981. 
7.
 
M.Abdullayev,  H.Abiyev.  Ümumi  histologiya. 
Maarif, 1975. 
8.
 
Hacıyev  D.V.,  Əliyev  R.Ə.,  Əliyev  S.D.  Biologiya. 
Maarif, 1991. 
9.
 
Hacıyev  D.V.,  Əliyev  R.Ə.,  Əliyev  S.D.  Tibbi 
biologiya. Maarif, 1993.  
10.
 
O.D.Мяделец.  «Основы  цитологий  эмбриологий 
и  общей  гистологии»  Н.Новгород.  Издателства. 
2002 
11.
 
Свeнсoн K, Угбстeр П. Kлeтka. – M: Mир. 1980. 
12.
 
Aйaлa  F.,  Kaйгeр  D.  Сoврeмeннaя  гeнeтиka
.
  T.1, 
M., 1988. 
13.
 
A
т
aбekoвa  A.И.,  Устинoвa  E.И.  Цитoлoгия 
рaстeний. M. 1987. 
14.
 
Бoстok.K.,Aсмнeр.Э.Xрoмoсoмa 
эуkaриoтичeсkoй kлeтkи. M. Науka. 1981. 

---

 
317 
15.
 
Boгkoв  Н.П.,  Зaxaрoв  A.T.,  Ивaнoв  В.И. 
Meдицинская гeнeтиka. M., 1984. 
16.
 
Бeрмeлъ  E.M.  Истoрия  учeния  o  kлeтke.  M. 
Науka. 1970. 
17.
 
Гeршeнзoн С.M. Oснoвы Сoврeмeнной гeнeтиkи
.
 
Kиeв. 1983. 
18.
 
Грин Н., Стaут Й, Teйдoр Д. Биoлoгия. T.1,2. M, 
1990. 
19.
 
Зeмeнин  A.A.,  Kущ  A.В,  Прудoвсkий  И.Б. 
Рekoнструирoвaннaя kлeтke. M. Науka. 1982. 
20.
 
Зeнгбуш  П.  Moлekулярннaя kлeтoчнaя биoлoгия 
Б.3т. T.2. M. Mир, 1982. 
21.
 
Ивaнoвсkaя.E.Б.Цитоэмбриологическое 
исследование 
дифференцировки 
клеток 
растений. M.Mир, 1983. 
22.
 
Лeви  A.,  Сиkeвич  Ф.  Струkтурa  и  функции 
kлeтkи. M.Mир. 1978. 
23.
 
Узймoн У. Aппaрaт Гoлъджи. M.Mир. 1978. 
24.
 
Tрoшин  A.С.,  Брaун  A.Д.,  Бaxтин  Ю.Б  и  др. 
Цитoлoгия. M, 1970. 
25.
 
Рeйви  П.,  Эвeрт  Р.,  Aйkxoры  С.  Сoврeмeннaя 
бoтaниka. T. 1. M. 1990. 
26.
 
Финeaн Д., Kлмян R., Mигeлл R. Meмбрaны и иx 
функции в kлeтke. M.Mir. 1977. 
27.
 
Чeнцoв  Ю.С,  Поляков  В.Ю.  Улътраструктура 
kлeтoчнoгo ядрa. M. Науka.. 1974. 
28.
 
Чeнцoв Ю.С. Oбщaя цитoлoгия. M. 1978.  

---

 
318 
MÜNDƏRİCAT 
 
GİRİŞ ......................................................................... 4  
SITOLOGIYA  VƏ  ONUN  PREDMETI ................ 4 
I  FƏSİL ..................................................................... 8 
HÜCEYRƏNİN  ÖYRƏNİLMƏ  ÜSULLARI. ........ 8 
CANLI   HÜCEYRƏLƏRİN  ÖYRƏNİLMƏ  
ÜSULLARI .............................................................. 25 
II  FƏSIL .................................................................. 29 
HÜCEYRƏ  NƏZƏRİYYƏSİNİN   YARANMASI  
VƏ  ƏHƏMİYYƏTİ ................................................ 29 
HÜCEYRƏNİN QURULUŞU ................................ 32 
HÜCEYRƏ  QILAFI ............................................... 36 
HÜCEYRƏARASI  TƏMAS  FORMALARI......... 39 
SİTOPLAZMATİK  MEMBRAN,  QURULUŞU,  
KİMYƏVİ  XÜSUSİYYƏTLƏRİ  VƏ  
VƏZİFƏLƏRİ .......................................................... 46 
PLAZMATIK MEMBRANIN IXTISASLAŞMIŞ 
QURULUŞ VAHIDLƏRI ....................................... 64 
SİTORESEPTOR ANLAYIŞI ................................. 65 
HÜCEYRƏNİN  KİMYƏVİ  VƏ............................ 76 
FİZİKİ-KİMYƏVİ  TƏŞKİLİ ................................. 76 
HÜCEYRƏNİN  KİMYƏVİ  TƏRKİBİ ................. 78 
SU ............................................................................. 86 
QEYRİ  – ÜZVİ   MADDƏLƏR ............................. 89 
HÜCEYRƏNİN  ÜZVİ  TƏRKİBİ ......................... 98 
KARBOHİDRATLAR .......................................... 102 
QARIŞIQ POLİSAXARİDLƏR ............................ 104 
YAĞLAR ............................................................... 106 
NUKLEİN  TURŞULARI ..................................... 109 

---

 
319 
HÜCEYRƏNİN  KALLOİD  XÜSUSİYYƏTLƏRİ
 ................................................................................ 121 
III  FƏSIL .............................................................. 124 
SİTOPLAZMA ...................................................... 124 
ÜMUMI  TƏYINATLI  ORQANOIDLƏR ......... 129 
ENDOPLAZMATİK ŞƏBƏKƏ ........................... 129 
RİBOSOMLAR ..................................................... 140 
HOLCİ   KOMPLiKSİ ........................................... 147 
LİZOSOMLAR ...................................................... 154 
REROKSİSOMLAR ............................................. 159 
MİTOXONDRİLƏR .............................................. 161 
PLASTİDLƏR ....................................................... 168 
HÜCEYRƏ  MƏRKƏZİ ....................................... 174 
MİKROBORUCUQLAR ...................................... 178 
MİKROFİLAMENTLƏR ...................................... 181 
XÜSUSİ  TƏYINATLI  ORQANOİDLƏR ......... 185 
HÜCEYRƏDAXİLİ  TÖRƏMƏLƏR .................. 196 
IV  FƏSIL .............................................................. 205 
NÜVƏ .................................................................... 205 
XROMOSOMLAR ................................................ 221 
XROMOSOMLARIN  ULTRASTRUKTURU ... 227 
İNSAN XROMOSOMLARI ................................. 230 
NƏHƏNG XROMOSOMLAR ............................. 239 
HÜCEYRƏNIN  BÖLÜNMƏSİ  TİPLƏRİ ......... 242
 ...................................................................................... 
 
MİTOZUN TİPLƏRİ ............................................ 256 
HÜCEYRƏ POPULYASİYASININ TƏSNİFATI
 ................................................................................ 256 
ENDOMITOZ ........................................................ 264 
REDUKSİON  BÖLÜNMƏ .................................. 268 

---

 
320 
V  FƏSİL................................................................ 278 
HÜCEYRƏNİN  DİFERENSASİYASI ............... 278 
HÜCEYRƏLƏRİN  PATOLOGİYASI ................ 284 
HÜCEYRƏNIN  BÖLÜNMƏSININ  
HÜCEYRƏDAXILI, HÜCEYRƏARASI,  
ORQANIZM  SƏVIYYƏSINDƏ TƏNZIMININ  
MEXANIZMLƏRI.  RADIASIYANIN 
HÜCEYRƏLƏRIN  BÖLÜNMƏSINƏ  TƏSIRI  296 
APOPTOZUN  MORFOLOGIYASI .................... 303 
PREDMED  GÖSTƏRİCİLƏRİ ............................ 310 
ƏDƏBIYYAT ........................................................ 319