B. B. Berkinov, Ye. A. Yarmolik, Q. Q. Quvnoqov
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
201 2-ilova Tijorat banklarining investistiya faoliyatini faollashtirish muammolari O’zR BMA rektori I.f.d., prof. A.V.Vohobov Xitoy Xalq Respublikasi YaIM o’sishining o’rtacha yillik sur’atlari va omillari, % 1980-1989 yy. 1990-1999 yy. 2000-2008 yy. 2009 y. YaIM o’sish sur’ati 9,7 11,0 10,0 8,7 Kapital qo’yilmalar samarasi normasi 32,9 31,4 26,3 20,7 Kapital qo’yilmalar normasi 29,5 35,0 38,2 42,0 Aholi jon boshiga YaIM o’sish sur’ati 8,2 9,9 9,4 8,1 Hindiston YaIM o’sishining o’rtacha yillik sur’atlari va omillari, % 1980-1989 yy. 1990-1999 yy. 2000-2008 yy. 2009 y. YaIM o’sish sur’ati 5,8 5,7 7,1 6,7 Kapital qo’yilmalar samarasi normasi 29,0 25,2 26,1 19,3 Kapital qo’yilmalar normasi 20,1 22,6 27,2 34,8 Aholi jon boshiga YaIM o’sish sur’ati 3,9 3,3 3,5 5,1 202 AQSh YaIM o’sishining o’rtacha yillik sur’atlari va omillari, % 1990-1995 yy. 1996- 2000 yy. 2001- 2008 yy. 2009 y. YaIM o’sish sur’ati 1,4 4,1 2,1 - 2,4 Kapital qo’yilmalar samarasi normasi 8,0 21,8 10,9 - 13,0 Kapital qo’yilmalar normasi 17,4 18,8 19,3 18,5 Aholi jon boshiga YaIM o’sish sur’ati 0,2 3,0 1,0 - 3,4 Yaponiya YaIM o’sishining o’rtacha yillik sur’atlari va omillari, % 1980- 1989 yy. 1990- 1999 yy. 2000- 2008 yy. 2009 y. YaIM o’sish sur’ati 4,0 0,9 1,4 - 5,4 Kapital qo’yilmalar samarasi normasi 13,6 3,1 5,9 - 23,4 Kapital qo’yilmalar normasi 29,5 29,4 23,9 21,3 Aholi jon boshiga YaIM o’sish sur’ati 3,4 0,6 1,4 - 5,3 203 O’zbekistonda investistiyalar o’sishining o’rtacha yillik sur’atlari va normasi 2000 y. 2005 y. 2006 y. 2007 y. 2008 y. 2009 y. Investistiyalar o’sishining yillik sur’ati, % 101,0 107,0 109,1 122,9 128,3 124,8 Investistiyalar normasi, % 22,9 20,8 19,5 19,4 23,0 26,1 YaIM o’sishining kapital sig’imi 4,7 2,9 2,8 2,1 2,2 2,8 O’zbekistonda investistiyalarning o’sish yillik sur’atlari, % 107,0 109,3 122,9 128,3 124,8 95,0 100,0 105,0 110,0 115,0 120,0 125,0 130,0 2005 2006 2007 2008 2009 204 O’zbekiston Respublikasining iqtisodiyotiga yo’naltirilgan investistiyalarning texnologik tarkibi, 2005- 2009 yy. (%da). Iqtisodiyot tarmoqlari 2000 y. 2005 y. 2006 y. 2007 y. 2008 y. 2009 y. 2009 y.da 2000 y.ga nisbatan o’zgarish, f.b. Investistiyalar-jami 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 x Shu jumladan Qurilish-montaj ishlari 61,0 48,7 49,6 56,8 45,4 52,4 - 8,6 Jihozlar, uskunalar va asbob-anjomlar xarajatlari 25,0 38,7 38,1 31,7 4 2,4 37,0 12,0 Boshqa xarajatlar 14,0 12,6 12,3 11,5 12,2 10,6 - 3,4 205 O’zbekistonda moliyalash manbalari bo’yicha investistiyalar tarkibi Yillar 2009 y.da 2005 y.ga nisbatan o’zgarish, f.b. 2005 2006 2007 2008 2009 Jami 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 x Davlat byudjeti 12,2 10,4 9,0 9,0 8,1 - 4,1 Korxonaning o’z mablag’lari 46,0 48,4 47,6 44,1 36,3 - 9,7 Aholi mablag’lari 11,4 11,8 11,4 9,8 10,6 - 0,8 Xorijiy investistiyalar 21,7 18,5 22,8 25,8 32,2 10,5 Banklar kreditlari 3,5 3,7 5,0 5,0 5,2 1,7 Boshqa qarz mablag’lari 0,3 0,4 - - - - 0,3 Byudjetdan tashqari mablag’lar 4,8 6,8 6,1 6,3 7,6 2,8 206 O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari kreditlarining tarkibi, (%da) 2004 y. 2005 y. 2006 y. 2007 y. 2008 y. 2009 y. Kreditlar-jami 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Shu jumladan: - qisqa muddatli kreditlar 18,2 18,8 22,4 22,3 21,8 21,6 - uzoq muddatli kreditlar 81,8 81,2 77,6 77,7 78,2 78,4 O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari kredit qo’yilmalarining darajasi va dinamikasi Ko’rsatkichlar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2009 y.da 2000 y.ga nisbatan Kredit qo’yilmalari, mlrd. so’m 3138,3 3553,1 3876,0 4095,4 6374,4 8558,2 2,7 raza YaIMga nisbatan kredit qo’yilmalarining ulushi, % 31,9 29,1 25,5 19,7 17,3 17,8 - 14,1 Investistiya loyihalarini moliyalash samaradorligini oshirish maqsadida quyidagi chora-tadbirlarni ko’rish zarur 1. Tijorat banklarining korporativ qimmatli qog’ozlarga investistiyalari hajmini oshirish maqsadida bankning likvidli aktivi sifatida joriy likvidlililik koeffistientini hisoblashda banklarning to’lov qobiliyatining yuqori reytinglariga ega bo’lgan korxonalar qimmatli qog’ozlariga qo’yilmalarini hisobga olish zarur. 2. Tijorat banklarining investistiya jarayonlarida moliyaviy ishtirokini kuchaytirish maqsadida, birinchidan, qimmatli qog’ozlardan olinadigan daromadlarni imtiyozli kreditlash fondiga yo’naltirish sharti 207 bilan ularga solinadigan soliqni 50 foizga pasaytirish; ikkinchidan banklar qimmatli qog’ozlari portfelini diversifikastiya qilish tamoyilining buzilishiga yo’l qo’ymaslik lozim. 3. Banklarning sundirish muddati 3 yildan yuqori bo’lgan subordinastiyalangan qarz majburiyatlarini chiqarish yo’li bilan ularning uzoq mujjatli resurs bazasini mustahkamlash. Sarmoyadorlarning subordinastiyalangan qarz majburiyatlaridan oladigan daromadlari soliq solishdan ozod qilinishi kerak, buning natijasida ushbu qimmatli qog’ozlarning investistion jozibadorligi ortadi. 4. Iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini kreditlovchi tijorat banklariga Respublika tiklanish va taraqqiyot fondning mablag’lari hisobidan subordinastiyalangan kreditlarni berish lozim. 208 3-ilova Mintaqani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish strategiyasini tahlil qilishga nisbatan metodologik yondashuvlar Qodirov A. Mintaqalarni iqtisodiy rivojlantirish strategiyasi mintaqalarning o’z rivojlanishining real omillari va cheklovlari bilan belgilanadigan davlatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning o’rta muddatli va uzoq muddatli vazifalarini hal etishga qo’shgan hissaini hisobga olgan holda ushbu vazifalarni amalga oshirishga yo’naltirilgan tadbirlar tizimi; resurs imkoniyatlarini, mavjud ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatni va mintaqaga nisbatan tashqi sharoitlarni rivojlantirish ssenariylarini tahlil qilishdan kelib chiquvchi mintaqani rivojlantirishning umumiy maqsadlari, vazifalari, yo’nalishlarini, ularni amalga oshirish mexanizmlarini belgilab beruvchi hujjat; rivojlanishning muayyan bosqichida ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatga, markaz bilan mintaqa o’rtasida yuzaga kelgan o’zaro munosabatlarga, ya’ni yagona davlat doirasida jamiyatni rivojlantirish maqsadlariga ta’sir ko’rsatuvchi sharoitlar va omillar tizimiga qarab o’zgaruvchi hujjat; strategiya “to’g’ridan-to’g’ri ta’sir etuvchi” hujjat bo’lmagani holda, faqat hujjatlarning butun tizimi: yalpi maqsadli dasturlar, ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanishning istiqbolli va joriy prognozlari, alohida tarmoqlar, tumanlar, shaharlarni va turli darajadagi mahalliy boshqaruv organlarining faoliyatini rivojlantirishning strategik dasturlar, qonunchilik tashabbuslarini ishlab chiqish uchun vosita bo’lib xizmat qiladi. Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|