B. Klarkdin’ ekonomikalıq teoriyası. V. Paretonin’ ulıwma ekonomikalıq teń salmaqlılıq kontseptsiyası Reje

Vilfredo Pareto 1848-1923 jıllarda jasaǵan Italiyalıq ekonomist, sotsiolog hám filosof bolıp, ol túrli tarawlarǵa, atap aytqanda, ekonomika, sotsiologiya hám siyasatshunoslikka úlken úles qosqan. v. Pareto turmısı jáne onıń ekonomikaǵa qosqan tiykarǵı úlesi haqqında qısqasha maǵlıwmat :
Erte turmıs hám tálim:
v. Pareto 1848 jıl 15 iyulda Fransiyanıń Parij qalasında tuwılǵan. Biraq, ol omiriniń kóp bólegin Italiyada ótkerdi.
Ol Turin universitetinde oqıdı, onda injenerlik fakultetinde oqıdı, keyin bolsa akademikalıq tarawda karerasini dawam ettirdi.
Akademikalıq mártebe:
Pareto daslep injener bolıp islegen hám túrli texnikalıq tarawlarda lawazımlardı iyelegen.
Biraq, ol ekonomika jáne social pánlerge úlken qızıǵıwshılıq oyatdı jáne bul onıń dıqqatın akademikalıq tarawǵa ótkeziwine alıp keldi.
Pareto Shveytsariyanıń Lozanna universiteti hám Italiyanıń Florensiya universitetinde oqıtıwshılıq lawazımlarında islegen.
Ulıwma ekonomikalıq teń salmaqlılıq :
Paretonin’ ekonomikaǵa qosqan eń zárúrli úleslerinen biri onıń ulıwma ekonomikalıq teń salmaqlılıq kontseptsiyası bolıp tabıladı.
Paretonin’ atap ótiwishe, ekonomika tovarlar, xızmetler hám islep shıǵarıw faktorlarınıń barlıq bazarları teń salmaqlılıq jaǵdayına kelip ulıwma teń salmaqlılıqta boladı.
Ulıwma teń salmaqlılıqta talap muǵdarı hár bir bazarda usınıs etiletuǵın muǵdarǵa teń bolıp, resurslarınıń optimal bólistiriliwine alıp keledi.

Pareto optimallıǵı :

Pareto ekonomikada resursların bólistiriw natiyjeliligin o'lchaydigan Pareto optimallıǵı kontseptsiyasın kirgizdi.
Paretonin’ optimal bólistiriwi - bul basqa birovnin’ jaǵdayın jamanlashtirmasdan turıp, qandayda bir shaxstıń jaǵdayın jaqsılaw múmkin bolmaǵanı.
Pareto optimallıǵı hár qanday shaxsqa zálel etkazmasdan ulıwma párawanlıqtı maksimal dárejede asıratuǵın resursların nátiyjeli bólistiriwdi ańlatadı.
Pareto nızamı hám dáramatlardı bólistiriw:
Pareto, sonıń menen birge, Pareto nızamı yamasa Pareto principin qáliplestiriwge alıp kelgen dáramat hám baylıqtı bólistiriw boyınsha jumısı menen ataqlı.
Paretonin’ atap ótiwishe, baylıq hám paydanıń zárúrli bólegi ádetde xalıqtıń kishi bir bólegi qolında tóplanǵan.
Pareto bólistiriwi dep atalıwshi bul gúzetiw sonı kórsetedi, az sanlı fizikalıq yamasa yuridikalıq shaxslar resurslarınıń nomutanosib úlesine iye.
Pánleraro úlesler:
Ekonomikadan tısqarı, Pareto sotsiologiya hám siyasatshunoslikka da zárúrli úles qosdı.
Ol húkimet jáne social qatlamlarǵa bóliniw dinamikasın úyrenip, social teń salmaqlılıq, elita hám elitalar mámilesi haqqındaǵı teoriyalerdi islep shıqtı.
Baspa etilgen jumıslar :
Paretonin’ dıqqatqa iye dóretpeleri: " Siyasiy ekonomika boyınsha qóllanba" (1906 -1909 ), " Aqıl hám jámiyet" (1916 ), " Trattato di sociologia generale" (1916 -1917).
Onıń dóretpeleri tásirli bolıp qalıp atır hám túrli sociallıq pánlerde tiykar bolıp esaplanadı.