B. Klarkdin’ ekonomikalıq teoriyası. V. Paretonin’ ulıwma ekonomikalıq teń salmaqlılıq kontseptsiyası Reje

B. Klarkdin’ ekonomikalıq teoriyası
Jan Beyts Klark atı menen de belgili B. Klark 19 -ásir aqırı hám 20 -ásir baslarında ekonomikalıq pikirge úlken úles qosqan abıraylı amerikalıq ekonomist edi. Onıń ekonomikalıq teoriyası isbilermenliktiń rolin, marjinal jemisdorlik kontseptsiyasın hám dáramatlardı bólistiriwdi aytıp ótdi. B. Klarkdin’ ekonomikalıq teoriyasınıń tiykarǵı tárepleri:
Isbilermenlik hám innovatsiyalar : B. Klark isbilermenliktiń ekonomikalıq ósiw hám rawajlanıwdı támiyinlew degi sheshiwshi rolin aytıp ótdi. Onıń atap ótiwishe, isbilermenler múmkinshiliklerdi anıqlaw, táwekel qılıw hám texnologiyalıq rawajlanıw hám ekonomikalıq rawajlanıwǵa alıp keletuǵın innovatsiyalardı engiziwde zárúrli rol oynaydı. Klarkdin’ pikrine qaraǵanda, isbilermenliktiń dinamikalıq hám innovciyalıq ózgesheligi ekonomikalıq ósiwdiń tiykarǵı faktorı esaplanadı.
Marjinal jemisdorlik teoriyası : Klarkdin’ marjinal jemisdorlik teoriyası miynet hám kapital sıyaqlı faktorlar hám olardıń óndiriske qosqan úlesi ortasındaǵı munasábetlerge qaratılǵan. Ol faktor kirgiziw ma`nisi onıń marjinal jemisdorligi menen belgilenedi, dep aytıp ótdi, yaǵnıy bul kirisiwdiń qosımsha birligi tárepinen islep shıǵarılǵan qosımsha ónim. Basqasha etip aytqanda, omilnin’ ónimliligi onıń mıynet haqı, payda yamasa renta formasında dáramat alıw qábiletin belgileydi.
Dáramat bólistiriwi: B. Klark teoriyası jámiyette dáramat bólistiriwine de tásir kórsetdi. Ol básekige shıdamlı bazarlarda islep shıǵarıw faktorları óndiriske qosqan marjinal úlesine qaray sıylıq aladı (mıynet haqı, payda hám renta), dep aytıp ótdi. Klarkdin’ pikrine qaraǵanda, dáramatlardıń bólistiriliwi túrli faktorlardıń salıstırmalı tańsıqlıǵı hám ónimliligi menen belgilenedi. Bul sheńberde fizikalıq shaxslar islep shıǵarıw procesine qosqan úlesine proporcional túrde dáramat aladılar.

Industrial jámiyetti tiykarlash: B. Klarkdin’ ekonomikalıq teoriyası industrial jámiyetti ekonomikalıq sistema retinde tiykarlash ushın teoriyalıq tiykar jarattı. Onıń atap ótiwishe, básekige shıdamlı bazar ekonomikası sharayatında adamlar alatuǵın sıylıqlar olardıń nátiyjeli úlesine, nátiyjelililikti, innovatsiyalardı hám ekonomikalıq rawajlanıwdı xoshametlewge tiykarlanadı. Klark isbilermenlik iskerligi hám marjinal jemisdorlik kontseptsiyasına tiykarlanǵan bazar mexanizmi resurslarınıń optimal bólistiriliwine hám ulıwma ekonomikalıq párawanlıqqa alıp keledi, dep esaplaǵan.

Ulıwma alǵanda, B. Klarkdin’ ekonomikalıq teoriyası isbilermenliktiń rolin, marjinal jemisdorlik túsinigin hám faktorlardıń kiritiliwi hám dáramatlardı bólistiriw ortasındaǵı baylanıslılıqtı aytıp ótdi. Onıń jumısı ekonomikalıq pikirge sezilerli tásir kórsetdi hám bazar processleri, ekonomikalıq ósiw hám dáramatlar teńsizligin túsiniwge járdem berdi.