B. N. Oripov tasviriy san’at va uni 0 ‘qitish metodikasi

Odam rasmini chizish
Odam rasmini chizish uchun ham boshqa oddiy predmetlar 
rasm ini chizish m ashqlari kabi, uni sinchiklab o ‘rganish, 
chizilishi osonroq b o'ladigan to m onini aniqlab, dastlabki 
mashqlarni boshlash zarur.
Sinf xonasida yoki auditoriyada rasm chizish ham xuddi shu 
usulda, o ‘qituvchi yordami va nazoratida olib boriladi.
0 ‘qituvchi odam skeleti vositasida odamning qomati, undagi 
a ’zolarning tana bo‘ylab joylashishi, turish holatini ko‘rsatib, 
doskada odam ning tuzilishi, u n d an o ‘tkaziladigan o ‘q va 
yordamchi chiziqlar haqida tushunchalar va ma’lumotlar beradi.
Odam rasmining aniq, real, to ‘g‘ri chiqishida uning bo‘yini 
to ‘g‘ri belgilash katta ahamiyatga ega. Rasmlarga e’tibor bering, 
ularda qadimgi misrliklar odam qomatini 21 bo‘lakka, Uyg‘onish 
davrining buyuk passomi Mikelanjelo 8 bo‘lakka, XIX asming 
taniqli rus harbiy-injeneri (havaskor rassom) A.P.Sapojnikov 
(1795—1855) va pedagog-rassom N.N.Rostovsev butun o‘tmish 
rassomlari tavsiyasini umumlashtirgan holda odam qomatini 
bosh—kallaga nisbatan qismlarga bo‘lib o‘rganishni tavsiya etadi.
89

---

Odam rasmini chizish ham oddiy predmetlar rasmini chizish 
uslubida olib borilib, uning umumiy balandligi, enini belgilash 
bilan boshlanadi. So‘ngra balandlik o ‘qi bo‘yicha odam a ’zolari 
kontur chiziqlar vositasida ifoda etiladi. Odam a’zolarining o‘mini 
belgilayotganda Rostovsevning odam qom atining nisbatlar 
usulidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bu usul odamning 
har xil (baland, past, semiz, oriq) qomati uchun ham mos 
keladi. Chunki, unda odam qomati boshga nisbatan olingan. Shu 
narsa m a’lumki, boshi uzunroq kishilarning bo‘yi ham uzun 
bo‘ladi.
Siz naturaga qo‘ygan kishingizning boshini o ‘lchab, shu 
asosda uning gavdasini teng bo‘lakka bosh o‘lchami bo‘yicha bo‘lib 
chiqsangiz, u yetti bo‘lakdan iboratligini bilasiz (28- 
a, b
rasmlar).
Odam rasmini chizish m ashqini faqat xomaki rasmdan 
boshlang. Xomaki rasmni ham awal tik, to‘g‘ri turgan holatini 
ko‘p marta mashq qiling, so‘ngra o ‘rtadan o ‘tkazgan tik o ‘q 
chizig‘ingizni odamning harakati, holatiga ko‘ra byust mashqini