Backup of Uz Qabigi

§ 9.2. Günəş tutulmasının fazası

Ф

Günəş diskinin örtülmə dərəcəsi tutulmanın fazası ilə tə-yin olunur. Tutulmanın fazası Günəş diskinin tutulan, yəni Ay diski ilə örtülən hissəsinin maksimal eninin Günəşin dia-metrinə nisbətinə bərabərdir, yəni

_.

(9.1)
Şəkil 9.5-dən göründüyü kimi

Burada p® -Günəş

diskinin bucaq radiusu, p₃ -Ay diskinin bucaq

radiusu, d' -Günəş diskinin tutulmayan hissə-sinin maksimal eni, d -Günəş diskinin örtülən hissəsinin maksimal eni və A -Ay və Günəş disklərinin mərkəzləri arasındakı bucaq mə-safəsidir. Şəkil 9.5-dən göründüyü kimi

d=2p_@-d'=p_@+p,-A. (9.4) Onda tutulmanın fazasını aşağıdakı kimi yazmaq olar

Ф

Р®+Рэ-^А 2p®

(9.5)

Qismən Günəş tutulmasında


p©


(9.6)

olduğundan

Ф<1

olar. Tutulmanın başlanğıcında

A=p©+pj

(9.7)

olduğundan (9.5)-dən alarıq ki,
Ф=0.

Ayın diski Günəş diskini tam örtəndə, Ay və Günəş disk-lərinin mərkəzləri üst-üstə düşür, yəni

A=0

olur, onda (9.5)-dən tutulmanın maksimal fazası

Ф=1

olar. Aydındır ki, Ay öz orbitinin perigeyində olduqda onun bucaq radiusu

p,= 16'.8,

və Yer öz orbitinin afelisində olduqda Günəşin bucaq radiusu

p©=15'.8

olduğundan tutulmanın fazası

Ф=1.03>1

olar. Halqavari Günəş tutulmasında

^p0>^pj

olduğundan tutulmanın maksimal fazası

Ф<1

olar. Ay apogeydə (p₅=14'.7) və Yer perihelidə olduqda (p©=16'.3) halqavari tutulmanın maksimal fazası üçün (9.5)-dən alarıq ki,

Ф=0.95.