tarjim a qilinganda «erkin» m a 'n o s in i bildirib, xaridor tovarni
yuklash, tashish, b a ’zan sug‘urta qilish bilan b o g ‘liq bevosita
xarajatlardan ozodligi doirasini belgilaydi (bu xarajatlar tovar
bahosiga q o ‘shilgan boMadi). Masalan, yuk oluvchining franko-
om b o ri yukni om b o rg a yetkazib berish
bilan franko -vag on -
tovarini vagonga ortib berish bilan b o g ‘liq ja m i xarajatlar
tovar narxiga kiritilganligini ifoda etadi.
A Q S H d a «franko» o ‘miga «fob» atamasi q o ‘llaniladi (so‘z-
m a - s o ‘z tarjim asi — k e m a d a erkin). Bu a ta m a deng iz orqali
yuk tashish bilan bog‘liq boMgan tashqi iqtisodiy kelishuvlarni
ifoda etadi. «Fob» shartlariga k o ‘ra, sotuvchi yukni k em a
bortiga
yetkazib b e rad i, s h u n d a n keyin xarajatlar, shu j u m -
ladan su g lu rta xarajatlari h a m x a rid o r zim m asig a tushadi.
B u nd ay h o lat xarid orga m ulk egasi b o ‘lish h u q u q i m uayyan
punktda berilishini ifoda etadi. K em a bortiga yetkazib kelishga
q a d a r y uk ning talafot yoki z a r a r k o ‘rishi xatari sotuvchi
z im m a sid a turad i.
Y uk yetkazib berilgach, franko (fob) -
yetkazish m anzili b a h o sin in g belgilanishi geografik b a h o
belgilashning q a ra m a -q a rs h i strategiyasini tashkil etadi. Bu
holda sotuvchi jam i transport xarajatlarini t o ‘laydi va mahsulot
x a rid o r q o ‘liga yetib b o rish ig a q a d a r m a h s u lo tg a egalik
h u q u q in i saqlab qoladi.
Demping baholar.
D e m p in g d eg anda, tashqi bozorlarni
egallash m aqsadida, tashqi bozorlarda
ichki bozordagi narx-
lardan sezilarli darajada arzo n narxlarda tovarlarning sotilishi
tushuniladi. Davlat xorijiy k o n k u re n tla r to m o n id a n d em p in g
amalga oshirilishiga qarshilik k o ‘rsatish bilan bir vaqtda milliy
k o m p a n iy a la rn in g d e m p in g siyosatini a m alg a o shirish id a
yo rd a m beradi.
D em p in g n in g zaruriy shartlaridan biri, ichki bozorni t o ‘-
sish, u n d a yuqori narxlarni saqlab turish hisoblanadi.
Ushbu
m aqsadga yetishishni davlatning eksport borasidagi siyosati
t a ’m inlaydi. M asalan, eksport subsidiyalaridan keng foy-
17
2
f)
0
/
A lis h e r N av ciy
—
_ n o m id a g i
O ’zb e k isto n M t
d a la n a d i, s h u n in g d c k ek sp o rtg a c h iq a rila y o tg a n
to v a rla r
soliqlardan ozod etiladi.
Hozirgi z a m o n iqtisodi u c h u n valuta bozorlaridagi talab
va ta k lifn in g ta 's iri o s tid a s h a k lla n a d ig a n m illiy v a lu ta
kurslarining doim iy o ‘zgarib turishi xarakterlidir.
Dostları ilə paylaş: