sinergetika tushunchasining mohiyatini i.prigojin o‘zining “beqarorlik
falsafasi” asarida yoritib bergan.
Kategoriyalarni falsafa tarixida birinchi bo‘lib, qadimgi yunon faylasufi
Aristotel o‘zining “Kategoriya”lar asarida ta’riflab berdi.u “kategoriya”lar
asarida “mohiyat” (substantsiya), miqdor, sifat, munosabat kabi
kategoriyalarni turkumlashtirgan. keyinchalik arastu “metafizika” deb
nomlangan asar yozadi va unda “mohiyat”, “holat” va “munosabat”
kategoriyalirini ham izohlagan. Sharqda farobiy, beruniy va ibn
sinolar ham kategoriyalarga katta ahamiyat berganlar. 17-19
asrlarga kelib falsafiy kategoriyalar tahlilida yangi davr vujudga keldi.
nemis mumtoz falsafasining asoschisi I.Kant kategoriyalar yordamida
inson tabiiy, ijtimoiy narsalarga ta’sir ko‘rsatadi deb hisoblagan. u sifat,
miqdor, modallik kategoriyalarini izohlagan. Gegel fikricha kategoriya
kategoriya olamdan tashqarida turgan dunyoviy ruhning takomili, ya’ni
mutloq g‘oyaning momentidir. kategoriyalar bir tomondan inson tafakkuri
mahsuli, ikkinchi tomondan esa olamning kishi miyasida aks etishi natijasi
va shu asosda inson ongini reallikka yaqinlashishi va dunyoni bilish
vositasidir deydi. Xozirgi zamon neopozitivistlari kategoriya sub’ektning
hissiyoti bilan bog‘liq tushunchadir, ularning insondan tashqaridagi olamga
bevosita dahli yo‘q deydilar.
Falsafa fani kategoriyalari boshqa fanlar kategoriyalaridan quyidagi
xususiyatlari bilan farq qiladi.- falsafa kategoriyalari olamdagi eng
umumiy aloqadorliklar inikosidir - falsafa fani kategoriyalari bilish
bosqichlari xisoblanadi. - ular olamda narsa va xodisalarni bilish uchun
Dostları ilə paylaş: |
