Bajardi: Isroilov Alisher Tekshirdi

Fizik qatlam tarmoq protokollari
Fizik qatlam tarmoq protokollari, ma'lumotlar tarmoqlarida ma'lumotni fizikaviy shaklda uzatish uchun qo'llaniladigan standartlar va protokollar to'plamini ifodalaydi. Bu protokollar ma'lumotlarni kuchaytirish, tarqatish, modulyatsiya qilish, va fizikaviy mediaga o'tkazishni aniqlashda ishlatiladi. Quyidagi, fizik qatlam tarmoq protokollarining bir nechta mashhur turlari keltirilgan:

1. Ethernet:

- Ethernet - bu kabl orqali o'tkaziladigan, tarmoq protokoli bo'lib, UTP (unshielded twisted pair) kabel va ko'proq turlarida ishlaydi.
- Funksiyalar: Ma'lumotlar almashinuvi, frame'lar, fizikaviy shaklda elektr energiya orqali tarqatish, va bog'liq standartlarni o'z ichiga oladi.

2. Wi-Fi:

- Kabellik aloqa qurilmalari bo'lmagan tarmoq protokoli. Uzluksiz qaror beruvchi tizimlar (PAN - Personal Area Network, LAN - Local Area Network, va h.k.) uchun ishlatiladi.
- Funksiyalar: Radioravishda ma'lumotlarni tarqatish, infrqizil va radio spektri tuzilmasi orqali ishlaydi.

3. Bluetooth:

- Uzluksiz qaror beruvchi tizimlar uchun ishlatiladigan boshqa bir protokol. Masofaga ko'ra kam tarmoq qurilmasi (Personal Area Network - PAN) uchun mo'ljallangan.
- Funksiyalar: Qisqa masofalarga ma'lumotlarni uzatish, shaxsiy qurilmalar orasida bog'lanish, zarur xavfsizlikni ta'minlash.

4. Zigbee:

- Zigbee, IoT (Internet of Things) uchun mo'ljallangan kabellik tarmoq protokoli. Kam quvvatli qurilma, qisqa masofalarga mo'ljallangan.
- Funksiyalar: Quvvatli batareyalar bilan ishlaydigan energiyani samarali ishlatish, IoT qurilmalari uchun mo'ljallangan.

5. GSM (Global System for Mobile Communications):

- Mobil aloqa xizmatlari uchun ishlatiladigan protokol. Mobil telefonlar orqali ma'lumotlarni tarqatish uchun ishlaydi.
- Funksiyalar: Mobil telefon tarmog'ini ishlab chiqarish, qo'llanishini samarali va qulayroq qilish.

6. DSL (Digital Subscriber Line):

- Telefon liniyasi orqali internet xizmatlarini uzatish uchun ishlatiladigan protokol. Telefon liniyasi orqali yuqori tezlikda internet uchun mo'ljallangan.
- Funksiyalar: Telefon liniyasi orqali internet xizmatlarini taqdim etish, kuchaytirish qavatlari orqali ma'lumotlarni uzatish.
"Simsiz texnologiyalar" atamasi, qo'llanmada ishlatilayotgan turli xil texnologiyalarni (kabi Qi-yo'lalig'i, Bluetooth, NFC va boshqalar) ma'lumot almashinuvi uchun ishlatiladigan yorliq va uzatma usullarini ifodalaydi. Bu turdagi texnologiyalar ma'lumot almashinuvi, energetika, va boshqa sohalarda o'zaro bog'lanishni kuchaytirish uchun ishlatiladi. Quyidagi, simsiz texnologiyalar haqida bir nechta mashhur va ko'p foydalaniladigan turli xil usullar keltirilgan:
Bluetooth:
- Bu texnologiya, qisqa masofalarda ma'lumot almashinuvi uchun ishlatiladi. Uchurlar, klaviaturalar, ma'lumot almashinuvi qurilmalari, avtomobil audio tizimlari va boshqa qurilmalar orasidagi bog'lanishni ta'minlaydi.
- Foydalangan sohalar: Quloqqa solingan Bluetooth quloqqa solish, klaviaturalar, smart watchlar, mashinalar va boshqa qurilmalar.
.Wi-Fi:
- Uzluksiz tarmoq texnologiyasi, qisqa masofalardan uzoq masofalarga,evroq teng bo'lmagan qanday joyda ham ishlaydigan texnologiya. WiFi aloqasi orqali qurilmalar o'rtasidagi bog'lanishni ta'minlaydi.
- Foydalangan sohalar: Uy tarmoqlari, restoranlar, ofislar, o'yin o'yinlari, va boshqa o'zaro bog'lanish uchun joylar.
NFC (Near Field Communication):
- NFC, qisqa masofalarda ma'lumot almashinuvi uchun ishlatiladi. Uchurlar, smart kartalar, to'lov tizimlari va boshqa qurilmalar orasidagi amaliyotlar uchun ishlatiladi.
- Foydalangan sohalar: To'lov tizimlari, smart kartalar, mobil telefonlarda o'zaro ma'lumot almashinuvi uchun amaliyotlar.
Qi-yo'lalig'i (Wireless Charging):
- Qi-yo'lalig'i, energiya uzatish va qurilmalarni to'ldirish uchun ishlatiladi. Bu texnologiya, qurilmalarni xavfsiz va noyob energiya uzatish uchun qiymatli.
- Foydalangan sohalar: Telefonlar, smart saotlar, smart qo'llar va boshqa ko'plab qurilmalar.Zigbee:
- Zigbee, IoT (Internet of Things) uchun mo'ljallangan, batareya-ekonom texnologiyadagi texnologiyadagi ishlatiladi. Bu qurilma energiyani samarali foydalanishni ta'minlaydi.
- Foydalangan sohalar: Quvvatli batareya talab etmaydigan IoT qurilmalari, uy o'zaro aloqa qurilmalari va boshqa energiya samarali vositalar.

Simsiz texnologiyalar, qulaylik va ishonchliligi oshirishda katta rol o'ynaydi. Ular, har bir texnologiyalarni o'ziga xos imkoniyatlar va chegaralarga ega bo'lgan ma'lumot almashinuvi va qurilmalarning tuzilishiga qaratilgan.

Bu protokollar ma'lumotlarni fizikaviy shaklda uzatish uchun ishlatiladi va har biri o'z xususiyatlari va afzalliklarga ega. Turli tuzilmalar va shartnomalar uchun mos protokolni tanlash, tarmoqni eng yaxshi optimallashtirish uchun muhimdir.