Bajardi: Tirkashev Sh. Tekshirdi: Bolbekov M. Samarqand-2023 9 – Amaliy mashg‘ulot

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI


Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb ta’limi fakulteti

“Virtual tarmoq texnologiyalari” fanidan

9-10-Amaliy topshiriq

Bajardi: Tirkashev Sh.
Tekshirdi: Bolbekov M.


Samarqand-2023


9 – Amaliy mashg‘ulot. DHCP protokoli va uning ishlash prinsipi haqida o‘rganish
Ishdan maqsad: DHCP protokoli va uning ishlash prinsipini tahlil qilish va haqida o‘rganish
Nazariy qism
DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) tarmoq qurilmalariga TCP/IP tarmog'ida ishlash uchun zarur bo'lgan IP-manzil va boshqa parametrlarni avtomatik ravishda olish imkonini beruvchi dastur protokoli. Ushbu protokol mijoz-server modelida ishlaydi. Avtomatik konfiguratsiya uchun tarmoq qurilmasi konfiguratsiya bosqichida mijoz kompyuteri DHCP server deb ataladigan serverga kiradi va undan kerakli parametrlarni oladi. Tarmoq ma'muri server tomonidan kompyuterlarga tarqatiladigan manzillar oralig'ini o'rnatishi mumkin. Bu tarmoqdagi kompyuterlarni qo'lda sozlashdan qochadi va xatolar sonini kamaytiradi. DHCP ko'pgina TCP/IP tarmoqlarida qo'llaniladi. DHCP - bu BOOTP protokolining kengaytmasi bo'lib, u ilgari disksiz ish stantsiyalarini ishga tushirilganda IP manzillari bilan ta'minlash uchun ishlatilgan. DHCP BOOTP bilan orqaga qarab mos keladi. DHCP protokoli standarti 1993 yil oktyabr oyida qabul qilingan. Protokolning joriy versiyasi (1997 yil mart) RFC 2131 da tasvirlangan. IPv6 muhitida foydalanish uchun DHCP ning yangi versiyasi DHCPv6 deb nomlanadi va RFC 3315 da (2003 yil iyul) aniqlangan.
DHCP protokoli IP manzillarni ajratishning uchta usulini taqdim etadi:
Statik taqsimot. Ushbu usul yordamida tarmoq ma'muri har bir mijoz kompyuterining apparat manzilini (Ethernet tarmoqlari uchun bu MAC manzili) ma'lum bir IP-manzilga moslashtiradi. Aslida, manzillarni taqsimlashning bunday usuli har bir kompyuterni qo'lda sozlashdan farq qiladi, chunki manzil ma'lumotlari markazlashtirilgan (DHCP serverida) saqlanadi va shuning uchun agar kerak bo'lsa, uni o'zgartirish osonroq.
Avtomatik taqsimot. Ushbu usul yordamida har bir kompyuterga doimiy foydalanish uchun ma'mur tomonidan belgilangan diapazondan o'zboshimchalik bilan bepul IP-manzil ajratiladi.
Dinamik taqsimot. Bu usul avtomatik tarqatishga o'xshaydi, faqat manzil kompyuterga doimiy foydalanish uchun emas, balki ma'lum bir muddat uchun beriladi. Bu manzil ijarasi deb ataladi. Ijara muddati tugagandan so'ng, IP manzil yana bepul hisoblanadi va mijoz yangisini so'rashi shart (ammo u bir xil bo'lishi mumkin). Bundan tashqari, mijozning o'zi qabul qilingan manzilni rad etishi mumkin.
DHCP xizmatining ba'zi ilovalari yangi manzillar ajratilganda mijoz kompyuterlariga mos keladigan DNS yozuvlarini avtomatik ravishda yangilashi mumkin. Bu RFC 2136 da tasvirlangan DNS yangilash protokoli yordamida amalga oshiriladi.
Cisco packet tracer dasturi yordamida tarmoqqa server ulash orqali bu servicedan foydalanamiz. Buning uchun dastur uskunalar panelidan server olamiz va Ethernet kabeli yordamida serverni tarmoqqa ulaymiz. Serverning service bo‘limidan DHCP bo‘limini tanlaymiz va quyidagi sozlamalarni amalga oshiramiz (9.1 - rasm):
Serverlarda barcha sozlamalarni amalga oshirib bo‘lgandan so‘ng save (saqlash) tugnasini bosish orqali barcha sozlamalarni saqlab qo‘yishimiz talab etiladi. Bundan keyin serverni o‘zi uchun statik holatda IP manzil berib qo‘yishimiz talab qilinadi va tarmoqqa ulangan tarmoq elementlarini dinamik holatda IP manzil olish rejimiga o‘tkazsak tarmoq elementlarini avtomatik IP manzilini olganligini ko‘rishimiz mumkin.