- Biz sənə göz qoyurduq. Sən qaça-qaça gəlib dayanacağa çatdın və avtobus dayanacağında qoca qadını itələdin. Biz səni əldən buraxmarıq. Səni oxuduğun məktəbə aparıb, hərəkətlərini yoldaşlarına, müəllimlərinə danışacağıq. Görək onda nə deyəcəksən?
Oğlan onları dilə tutmaq istədi:
- Məni bağışlayın. Bir də belə etmərəm. Sizə söz verirəm.
Dostlar ona inandılar, çünki o, səhvini anlamışdı.
IV qrup
Baba nəvələrini yanına çağırıb onlara tapşırdı ki, mən bazara gedib - gələnəcən bostan yerini belləyib torpağı boşaldın. Gələrəm, birlikdə tərəvəz ləkləri düzəldib, əkin əkərik. Payızda məhsulumuz bol olar, siz də doyunca yeyərsiniz.
Baba bazara getdi. Əli deyindi:
- İşə düşdük də. Futbol oynamaq istəyirdim. İndi gəl yer bellə.
Nazim dedi:
- Baba dedi, deməli əldən düşsək də, işləməliyik. Yoxsa gərək siçan deşiyi axtaraq gizlənmək üçün.
Sərdar dinməz-söyləməz beli götürüb yeri belləməyə başladı. Əli hirsləndi:
- Nə ağzına su almısan? Forsundan gözün ayağının altını görmür. Nə olub? Belə işgüzar olmusan? Biz də işləməyi bacarırıq.
Bu sözlərdən sonra hər üçü həvəslə işləyib baba gələnə qədər bostan yerini belləyib qurtardılar.
Qrup təqdimatlarını dinləyəndən sonra tapşırıq verdim ki, hər qrup öz yazdığı mətni səhnələşdirsin. Səhnə 2 variantda göstərilsin:
1) Frazeoloji birləşmə bugünkü anlamda.
2) Frazeoloji birləşmədəki sözlər həqiqi mənada.
Dərsin bu hissəsi uşaqların daha çox marağına səbəb oldu. 2-ci variantın ifadəsi həm yaradıcılıq, həm də aktyorluq məharəti tələb edirdi. Demək olar ki, bütün sinif gülürdü.
Mən sual verdim:
- Sizi gülməyə vadar edən nədir?
Cavab:
- Frazeoloji birləşmələri həqiqi mənada başa düşmək olmaz. Onda gülünc vəziyyət yaranar. Sənə gülərlər.
- Onda bu birləşmələr haqqında qənaətinizi qeyd edin.
Qənaətlər belə oldu:
1) Frazeoloji birləşmələr 2 və daha çox sözdən ibarət olur.
qulaq asmaq (2)
cin başına vurmaq (3)
gözü ayağının altını görməmək (4).
2) Frazeoloji birləşmələr məcazi mənada olur, onun tərkibindəki sözləri həqiqi mənada anlamaq olmaz (gülməli olur).
3) Frazeoloji birləşmələrin mənasını bir sözlə ifadə etmək olur.
gözü ayağının altını görməmək - forslanmaq, başqasını bəyənməmək.
4) Frazeoloji birləşmənin bir tərəfindən o biri tərəfinə sual vermək olmaz.
Qulaq asmaq - nəyi asmaq? və ya qulağı nə etmək? - olmaz.
Məncə şagirdlərin özlərinin əldə etdiyi qənaət (bilik, nəticə) yaddaşlarında daha dərin iz buraxacaq və onların qazancı olacaq. Beləliklə, onlar ana dilimizin zəngin xəzinəsinin bir incisini də beləcə dəyərləndirəcək, öz nitqlərini zənginləşdirəcəklər.
