Bakı Slavyan Universiteti

L.N.Tolstoy, qərbi Avropa ölkələrindəki məktəblərdə olarkən onların iş sistemi ilə yaxından tanış olmuşdur. Bu məktəblərin tədris planı onu qane etməmişdir.

L.N.Tolstoy, qərbi Avropa ölkələrindəki məktəblərdə olarkən onların iş sistemi ilə yaxından tanış olmuşdur. Bu məktəblərin tədris planı onu qane etməmişdir.

Tolstoyun pedaqoji elmin vəzifəsi və onun əsas istiqamətləri ilə bağlı fikirləri çox maraqlıdır. Ona görə, pedaqogika elmi insanın inkişafında mühüm rol oynayan təsirləri 0 ətraf mühit, insanların şüurlu və şüursuz təsirini hərtərəfli öyrənməlidir. O dövrdə pedaqogika yalnız mütəşəkkil tərbiyə prossini – məktəbdə həyata keçirilən məqsədyönlü təsiri öyrənməkləkfayətlənirdi. L.N.Tolstoy isə şəxsiyyətin inkişafı ilə bağlı tam təsəvvür əldə etmək üçün ona təsir göstərən bütün amilləri öyrənməyi vacib sayırdı. Çünki insanın inkişafı yalnız məktəbdə deyil, o, həm də ətraf mühit, ictimai quruluş, əmək və s. İlə də şərtlənir. Insanı tərbiyə edərkən bütün bu şərtlər nəzərə alınmalıdır.

Tolstoy pedaqogika tarixi ilə bağlı dəyərli fikirlərin müəllifidir. O, deyirdi ki, pedaqogika tarixi yalnız pedaqoji fikirləri öyranmaklə kifayətlənməməmlidir.pedaqogika tarixi həm də gənc nəslin təşəkkül tapdığı təlim-tərbiyə müəssisələrinin tiplərini öyrənməlidir.

Pedaqoji və metodik məsələlərin öyrənilməsi üçün Tolstoy pedaqoji eksperimentlərə xüsusi əhəmiyyət vermişdir.

Yenilikçi pedaqoq kimi o, Yasnaya Polyana məktəbində təlim-tərbiyə ilə bağlı müxtəlif təcrüblələr və tədqiqatlər aparmışdır.

Yasnaya Polyana məktəbinin təcrübəsinə əsaslanaraq Tolstoy hesab edirdi ki, pedaqoji prosesin əsasında şagirdlərin tam azadlığı durur.o, məktəbin zorla açılmasını qanunsuzluq, ədalətszilik hesab edirdi. Onun fikrincə xalq özü üçün əhəmiyytəli hesab etdiyi məktəb tipini seçməlidir. Tolstoyun Yasnaya Pilyanada (1859-1862) təşkil etdiyi məktəbdə şagirdlərə ibtidai təhsillə yanaşı həm də təbiətşünaslıq, coğrafiya və tarixdən də məlumat verilirdi. O, şagirdlərin azadlığını pedaqoji prosesin əsasına qoyurdu.

Bu məktəbdə şagirdlərə heç bir güc tətbiq olunmurdu, ev tapşırığı verilmirdi, dərs cədvəlinə riayət olunmurdu, şagirdlər dərsə gəlməkdəsərbəst idilər, tədris planı şagirdlərin istəyinə görə tərtib olunurdu.dərslər səhər və axşam keçirilirdi, 7-8 saat davam edirdi. Bütün bunlara baxmayaraq bu maktəbdə gözəl nəticələr əldə olunurdu. Şagəirdlər 3 aya oxumağı öyrənirdilər.

Tolstoyun dünyagörüşündə din mühüm yer tuturdu. O, dini təlim-tərbiyənin əsasına qoymaqla , şagirdlərdə möhkəm iradə və xarakterin yaranmasında, zxlaqi keyfiyyətlərin formalaşmasında ona xüsusi yer ayirırdı.

Tolstoyun pedaqoji irsində təlim məsələləri də mühüm yer tutur.onun fikrincə, təlim uşaqların bütün qabiliyyətlərini üzə çəxarmalı, verilən bilik və vərdişləri fəal, şüurlu və yaradıcı

surətdə mənimsənilməsini təmin etməlidir.

Tolstoyun pedaqoji irsində təlim məsələləri də mühüm yer tutur.onun fikrincə, təlim uşaqların bütün qabiliyyətlərini üzə çıxarmalı, verilən bilik və vərdişləri fəal, şüurlu və yaradıcı surətdə mənimsənilməsini təmin etməlidir.

Tolstoyun əsərləri içərisində “Əlifba” (1872) kitabını özü üçün böyük abidə hesab

etmişdir. Bu kitab uşaqların yaş və bilik səviyyəsinə uyğun idi. Kitabdakı səmimilik, bədiilik, dil gözəlliyi uşaqları özünə cəlb edir və onlarda qiraətə böyük həvəs oyadırdı.

Böyük rus yazıçısı Lev Tolstoy ilk dəfə 67 yaşında velosiped sürməyi öyrənmişdir. 7 yaşındaki oğlunun ölümündən bir ay sonra, hələ yas saxlayarkən Moskva Velosiped Sevərlər Dərnəyi ona bir velosiped hədiyyə edir. Beləcə o velosiped həvəskarına çevrilir və tez bir zamanda sərbəst şəkildə sürməyi öyrənir. Bu cəhdi görən insanlar "Tolstoyun velosipedi" ifadəsini irəli sürmüşlər, hansı ki, bu deyim günümüzdə "heç bir şey üçün gec deyildir" mənasında işlədilir.

DİQQƏTİNİZ ÜÇÜN

TƏŞƏKKÜRLƏR...