Baki – 023 Tərtibçi: Mirvari Abbas qızı İsmayılova

 
Fənnin həcmi və tədris işlərinin növləri.
HS 10.02.01 – Azərbaycan dili ixtisasının tədris
planına uyğun olaraq “Azərbaycan dilində işgüzar və 
akademik kommunikasiya” fənninin ümumi həcmi 4
kredit saat vahididir ( 45 saat). 
Bakalavrlara əlavə olaraq 10 sərbəst iş təklif 
olunmuşdur. Sərbəst işlərin yerinə yetirilməsi və təhvil 
verilməsi mühazirə və məşğələlərə hazırlıq mahiyyəti 
daşıyır. Sərbəst işin hər biri 1 balla qiymətləndirilir və 
semestr ərzində 10 bal təşkil edir. Fənn üzrə tədris 
yükünün bir semestrdə yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulur. 
Fənnin tədrisi imtahanla nəticələnir.
MÖVZULAR VƏ ONLARIN MƏZMUNU 
Mühazirə - 15 saat 
1-ci mövzu. Azərbaycan dilində işgüzar və akademik 
kommunikasiya fənninin məqsəd və vəzifələri, funksional 
səciyyəsi. 
Cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin, o cümlədən
ziyalıların,
ibtidaidən aliyə təhsilin bütün pillələrində hər kəsin nitq 
mədəniyyətinin təkmilləşdirilməsini, Azərbaycan ədəbi dilinin 
normalarının tələblərinə uyğun yazılı və şifahi ünsiyyətə nail 
olunmasını zəruri edən tədbirlər. Cəmiyyətdə rəqabətəmüqavimətli 
mütəxəssis kimi gözəl yazılı və şifahi nitqə malik mütəxəssis 
olmağın əhəmiyyəti, effektiv ünsiyyətə girməyi bacarmaq üçün 
nitqin təsiretmə, inandırmaq üsulları. Müasir dövrümüzdə 
cəmiyyətin fəal üzvü kimi həyatda öz bilik və bacarığı ilə uğur 
qazanmaq istəyən hər kəsin şüurlu sürətdə milliyətindən asılı 
olmayaraq doğma Azərbaycan dilini öyrənməsinin vacibliyi. 
Cəmiyyətin qabaqcıl mütəxəssisinin səviyyəsi və mədəniyyətini 
şərtləndirən amillər: ən əvvəl onun şifahi və yazılı nitqi; danışıq və 

---

13 
yazı üslubu; bu obrazı tamamlayan səliqəli, zövqlü geyim, təmkinli, 
mülayim davranış, yüksək intellekt, bilik və s. 
“Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya” 
fənni müasir dövrümüzdə ictimai münasibətlərin hüquqi cəhətdən 
tənzimlənməsi, sosial normaların dövlət mühafizəsi və qanunla 
təmin edilməsi üçün müəyyən olunmuş normaların əsasları kimi. 
Azərbaycan Respublikasında yaşayanların ana dilinin ictimai-siyasi 
həyatın bütün sahələrində tətbiqinə imkanı olmamasının, ölkə 
ərazisində Azərbaycan dili işlənsə də, onun işgüzar üslubunun 
formalaşmasında yaranan çətinliklərin, idarə və təşkilatlarda 
sənədləşmələrin, rəsmi-işgüzar üslubun Azərbaycan dilində zəif 
inkişaf etməsinin səbəbləri. Rəsmi-işgüzar, eləcə də rəsmi üslubun 
Azərbaycanda nisbətən cavan sahə hesab olunduğu və bəzən bu 
üslubların fərqli sahələrə xidmət etdiyi qarışdırıldığı üçün hər iki 
üslub haqqında müəyyən məsələlərin şərh edilməsi. Bu məsələlərlə 
bağlı biliklərin mənimsənilməsi bilavasitə Azərbaycan cəmiyyətinin 
bütün sosial təbəqələrini əhatə etdiyi üçün Azərbaycan dili, onun 
zənginliyi, 
imkanları, 
realizə 
formaları 
haqqında, 
nitq 
mədəniyyətinin nəzəri əsasları, Azərbaycan ədəbi dil normaları, 
onun variantları, funksional üslubları, natiqlik sənətinin sirləri ilə 
bağlı biliklərin verilməsinə yaranan ehtiyac, onların bir-biri ilə 
əlaqəli şəkildə şərhi. Bu istiqamətdə əsas yük ali məktəb 
müəllimlərinin, xüsusilə filoloqların üzərinə düşdüyü üçün məhz ali 
məktəbdə mühazirə deyən, öz dil kimliyi ilə başqalarından seçilən 
müəllimlərin – akademik lektorların borcu və vəzifəsi, eyni zamanda 
yeni elmi baxış bucağından şərh olunmaqla qədim Azərbaycan 
dilinin tarixi, mənşəyi haqqında tarixi həqiqətlərin nəinki 
gənclərimizə, ictimai həyatın çox müxtəlif sahələrində çalışan 
mütəxəssislərə çatdırılması, məsələnin ictimai-siyasi əhəmiyyəti.
Azərbaycan cəmiyyətinin ictimai və sosial həyatında çox önəmli yer 
tutan rəsmi və rəsmi-işgüzar sənəd növlərinin tərtibində dövlət və 
beynəlxalq 
standartlara 
uyğun 
kommunikativ 
ünsiyyətin 

---

14 
normalarının, işgüzar və akademik kommunikasiyanın spesifik 
xüsusiyyətləri. 
İşgüzar ünsiyyət bacarığının formalaşdırilmasında effektiv 
ünsiyyət vasitəsi olan nitq alətinin öyrənilməsi
. 
İşgüzar ünsiyyət – 
kommunikasiyanın formaları:
yazılı və şifahi nitq. İşgüzar 
kommunikasiyanın 
yazılı forması
dövlət orqanları, təşkilatlararası və 
təşkilatdaxili, təşkilatlarla fiziki şəxslər arasında hüquqi və istehsalat 
fəaliyyətindəki yazışmalar və dövlət, qeyri-dövlət və ya özəl 
olmağından asılı olmayaraq idarə, müəssisə, təşkilat və qurumlarda 
idarəetmə prosesində əhatə olunan müxtəlif sənədlər. Rəsmi-işgüzar 
üslubun 
şifahi 
forması, rəsmi-işgüzar nitqin müəyyən dairələrdə iş 
maraqları olan, işgüzar münasibətləri qurmağa və işgüzar 
məsələlərin həllinə səlahiyyətli şəxslər tərəfindən istifadə olunması, 
bu zaman işgüzar ünsiyyət qurulması. Buna görə rəsmi-işgüzar dilin 
yazılı və şifahi formalarının hər biri haqqında məsələlər ayrıca şərh 
olunmalıdır. İstənilən sahə ilə bağlı elmi biliklərin ali məktəbdə 
qazanılması üçün ali məktəb natiqliyi olan 
akademik 
kommunikasiyanın
 
funksional səciyyəsinin şərhi. Bu bilik və 
bacarıqlara yiyələnmək cəmiyyətin bütün sahələrini əhatə edən 
mütəxəssislərin 
mədəni 
və 
kommunikativ 
səriştəliliyinin 
formalaşdırılması. Məsələlərin şərhində dilin tətbiq sahələrinin 
nəzərə alınması.