Teqvim2013. pdf

İ n t e r n e t d ə

www.heydar-aliyev.org

www.aliyevheritage.org

www.heydar-aliyev-foundation.

org

12

---

380

Tarixdə bu gün

Xankəndinin işğalı 

 1991  

DEKABR

Ərazisi: 1043 km² 

Əhalisi: 57000

26 dekabr  – Yuxarı Qarabağın mərkəzi olan 

Xankəndi şəhərinin işğalı günüdür. Şəhər 26 dekabr 

1991-ci il tarixində Ermənistan silahlı qüvvələri 

tərəfindən işğal olunmuş, separatçı rejim yaradıl-

mışdır. Məhz həmin tarixdə Xankəndindən sonun-

cu azərbaycanlı ailələr qovulmuş və 1989-cu ildən 

soydaşlarımıza qarşı aparılan etnik təmizləmə başa 

çatmışdır. 

1991-ci il dekabr ayının 26-da Xankəndinin  

itirilməsi, qarşıda Xocalı soyqırımı,  Şuşa, La-

çın, Kəlbəcər, Ağdam, Cəbrayıl, Füzuli, Qubadlı, 

Zəngilanın işğalına yol açdı.

Yuxarı Qarabağın mərkəzi, Qarqar çayının 

sahilində, Qarabağ silsiləsinin  Şərq  ətəyində, 

Bakıdan 329 km aralıda yerləşən Xankəndi, 

Azərbaycanın inkişaf etmiş  sənaye mərkəzi idi. 

Şəhərdə yüngül və yeyinti sənayesi müəssisələri 

var idi. Elektrotexnika, avtomobil təmiri və asfalt-

beton zavodları, mebel fabriki, tikinti materialları, 

sənaye, istehsalat və tədris istehsalat kombinatları 

belə müəssisələrdən idi. 

Tarixi sənədlərə görə Xankəndi  şəhəri XVIII 

əsrin axırlarında, o dövrdə müstəqil Azərbaycan 

dövlətlərindən biri olan Qarabağ xanlığının xan-

larının istirahəti üçün yaşayış  məskəni kimi sa-

lınmışdı. Elə şəhərin adı da buradan yaranmışdır. 

1813-cü ilədək bircə nəfər erməninin də yaşama-

dığı Xandəndində sonralar çar Rusiyası tərəfindən 

etnik təmizləmə siyasəti aparılmış və bura İrandan 

köçürülən ermənilər yerləşdirilmişdir. 

SSRİ dövründə Xankəndində azərbaycanlılara 

qarşı etnik təmizləmə siyasəti daha da güclənmiş, 

şəhərdə erməni ailələrinin sayı süni surətdə ar-

tırılmışdır. 1923-cü ildə Rusiya İmperiyası-

nın siyasətilə Azərbaycanın tərkibində  mərkəzi 

şəhəri Xankəndi olan Dağlıq Qarabağ Muxtar 

Vilayəti yaradılmışdı. Bundan sonra vilayətin 

erməniləşdirilməsi siyasəti aktivləşmiş, 6 oktyabr 

1923-cü ildə ermənilərin müraciəti nəzərə alına-

raq Xankəndinin adı  dəyişdirilərək Azərbaycan 

xalqına qarşı genosid törətmiş cinayətkar Stepan 

Şaumyanın  şərəfinə Stepanakert adlandırılmışdır. 

Muxtar Vilayətdə rəhbər vəzifələrə ermənilər irəli 

çəkilmiş, beləliklə də, Xankəndi erməni işğalı al-

tına düşmüşdü.

Keçmiş SSRİ dövründə Xankəndində yaşayan 

azərbaycanlılar tədricən buradan didərgin salın-

mışlar. 

1988-ci il hadisələri başlayanda Xankəndində 

erməni  əhalisi azərbaycanlılardan xeyli çoxluq 

təşkil edirdi. Həmin vaxt azərbaycanlıların sayı 17 

minə yaxın idisə, ermənilər artıq 40 min nəfərədək 

artmışdılar. 

1988-1989-cu ildə Xankəndi artıq erməni se-

paratizminin mərkəzinə çevrilmişdi. Moskva-

nın himayəsilə güclənən erməni separatizmi so-

nuncu azərbaycanlıları 26 dekabr 1991-ci ildə 

Xankəndindən qovmağa nail olmuş, şəhərin işğalı 

tam başa çatdırılmışdı. 

Təəssüf ki, bu gün işğal tarixləri qeyd olunarkən 

Xankəndinin işğalı bir çox hallarda unudulur.