Fяxrяddиn mustafayev

bulbar  (uzunsov  beyin  iştirak  edir),  mezensefal  (orta  beyin  iştirak  edir), 
diensefal  (aralıq  beyni  iştirak  edir)  və  kortikal  (böyük  beyin  yarımkürələrinin 
iştrakı  ilə  gedir)  növləri  ayırd  edilir.  Reseptorların  (sinir  uclarının)  yerləşmə 
yerinə  görə  isə  reflekslər  ekstroreseptiv  və  interorezeptiv  növlərə  bölünür. 
Reflekslərin  hamısının  maddi  əsasını  refleks  qövsü  (refleksin  keçdiyi  yol-
afferent, aralıq və efferent neyronlar) təşkil edir. İmpulsların refleks qövsündən 
keçməsi  üçün  sərf  olunan  vaxt  (qıcığın  verilməsindən-təsir  göstərməsindən 
cavab reaksiyasının əmələ gəlməsinə qədər olan dövr) refleks vaxtı (latent dövr) 
adlanır və ən sadə reflekslər zamanı 0,001-0,003 saniyə təşkil edir. Refleks vaxtı 
qıcıqlanmanın  gücündən  və  mərkəzi  sinir  sisteminin  funksional  vəziyyətindən 
asılıdır. Qüvvətli qıcıqlanma zamanı refleks vaxtı qısa, yorğunluq zamanı uzun 

---

 
97 
olur,  sinir  mərkəzlərinin  oyanmasının  artması  zamanı  isə  qısalır.  Qıcıqlanma 
(qıcıq  amillərinin  reseptorlara  təsiri)  və  oyanma  (qıcığın  təsir  göstərdiyi  yerdə 
əmələ  gələrək  sinir  lifləri  ilə  yayılma  prosesi)  sinir  lifləri  vasitəsi  ilə  həyata 
keçirilir. Sinir liflərinin əsas xassələrinə oyanma, lingimə, labillik, oyanmanın