Fяxrяddиn mustafayev

Tam  korrelyasiya  zamanı  dəyişilən  əlamətlər  mütənasib  olur  (hər  ikisi  ya 
artır, ya da azalır), natamam korrelyasiyada isə əksinə bir əlamət digər əlamətə 
görə qeyri-mütənasib formada dəyişilir və mütənasiblik pozulur: 
 
Korrelyasiya 
 
Müsbət                                 mənfi 
 
 
   tam               natamam       tam               natamam 
 
Korrelyasiya  əmsalı  o-dan  1-ə  qədər  mənfi,  yaxud  müsbət  ola  bilər.  Əgər 
əlaqə müsbət olarsa əmsal da + işarəsi ilə, – mənfi olduqda isə – işarəsi ilə ifadə 
olunur.  Heyvanlarda  keyfiyyət  əlamətləri  və  onların  irsən  keçməsi 
N.İ.Vavilovun  homoloji  sıralar  qanuna  əsasən  öyrənilməklə  yalnız  iqtisadi 
əhəmiyyət kəsb etdikdə qiymətli sayılır. Qan qrupu sistemlərinin irsən keçməsi 
bəzi  kəmiyyət  əlamətləri  (süd,  canlı  kütlə,  yun,  yumurta  və  s.)  ilə  qarşılıqlı 
vəhdət  təşkil  edir.  Son  zamanlar  alimlər  müəyyən  etmişlər  ki,  heyvanların  qan 
qrupu  sistemi  ilə  zülal  polimorfizmi,  eləcə  də  məhsuldarlıqla  yaşama  müddəti 
arasında  böyük  korrelyasiya  əlaqəsi  vardır.  Həmin  yeni  korrelyasiya  əlaqəsi 
forması  zülal  və  immunoloji  polimorfizm  arasında  olan  genetik  əlaqələrdən 
ibarətdir.  Kəmiyyət  əlamətləri  kənd  təsərrüfatı  heyvanları  və  quşlarının  ən 
dəyərli,  qiymətli  və  təsərrüfat  əhəmiyyətli  göstəriciləri  olmaqla  onların  genetik 
xarakter  daşıması  və  irsən  keçməsi  Q.Mendelin  qanunlarına  əsaslanır  və  Hüqo 
de-Frizin  göstərdiyi  kimi  həm  də  yeni  mutasiyaların  baş  verməsinə  zəmin 
yaradır.  Heyvanlarda  təsərrüfat  əhəmiyyətli  kəmiyyət  əlamətlərinin  irsən 
keçməsi    bəzi  irsi  (genotipdən)  və  qeyri  –  irsi  (fenotipdən)  amillərdən  asılı 
xarakter  daşıyır.  İrsi  əlamətlərin  nəslə  keçmə  dərəcəsi  (irsən  keçmə,  yaxud