Fяxrяddиn mustafayev

Vavilov Nikolay  Ġvanoviç  
(1887-1943) 
 
Məşhur  rus  alimi,  genetik,  seleksiyaçı,  akade-
mik,  genetika  elminin  ən  başlıca  qanunlarından  biri 
sayılan  irsiyyətli  dəyişkənliyin  homoloji  sıralar 
qanununun  banisi(1919)  Nikolay  İvanoviç  Vavilov 
müasir 
seleksiyanın 
elmi 
əsaslarını,  mədəni 
bitkilərin  mənşəyi  və  onların  coğrafı  arealının 
yayılması  haqqında  təlimin  təməlini  qoymuşdur. 
Onun  rəhbərliyi  ilə  300  mindən  çox  müxtəlif  növə  mənsub  mədəni  bitki 
nümunəsi  olan  zəngin  dünya  herbari  kolleksiyası  yaradılmışdır.  O,  həm  də 
texniki  bitkilərdə  yoluxucu  xəstəliklərə  qarşı  immunitetin  yaradılması  təliminin 
və  bitki  immunogenetikasının  banisi  sayılır.  N.İ.Vavilovun  rəhbərliyi  ilə 
bitkilərin  genetikası,  seleksiyası  və  mühafızəsinə  həsr  olunmuş  çoxlu  sayda 
monoqrafıyalar  hazırlanmış,  namizədlik  və  doktorluq  dissertasiyaları  müdafiə 
edilmişdir. Alim ona qarşı bir neçə dəfə sovet imperiyası rəhbərlərinin təzyiqlər, 
təqiblər göstərməsinə, müxtəlif şantaj xarakterli sanksiyalar və diskriminasiyalar 
tətbiq etməsinə, hətta həbs olunmasına baxmayaraq seleksiya və genetika elmləri 
sahəsində  elmi  axtarışlarını  səylə  davam  etdirmiş,  elmi,  praktiki  və  nəzəri 
əhəmiyyətli nəticələrə nail olmuşdur. N.İ.Vavilovun elmi axtarışlarının məntiqi 
nəticəsi  olaraq  hazırda  bitkilərin  seleksiyası,  genetikası  və  yeni  yüksək 
məhsuldar  taxıl,  şəkər  və  yem  çuğunduru,  yonca,  qarğıdalı  və  s.  sortların 
yetişdirilməsi  üçün  onun  təklif  etdiyi  üsullara  çox  böyük  önəm  verilir  və 
onlardan  geniş  istifadə  olunur.  Hazırda  genetika,  seleksiya,  immunogenetika, 
molekulyar  genetika  və  biologiya,  gen  mühəndisliyi  və  biotexnologiya  elmləri 
üzrə  elmi  axtarışların  aparılması  prosesində  N.İ.Vavilovun  tədqiqatlarına  çox 
önəmli yer verilir və onlara geniş istinad edilir. 
 

---

 
32