Berdaq atindag`i Qaraqalpaq Ma`mleketlik Universiteti Ximiya-texnologiya fakulteti Ximiya texnologiya qa`niygeliginin` 3s-kurs studenti Tavekelov Ulug’bektin` Kolloid ximiya pa`ninen tayarlag`an o’z betinshe jumisi prezentaciyasi Tema

Fizikaliq kondensacion usil
Kondensaciyalaniw processi sistemada erkin energiya menen salistirma ko’lemnin’ kemeyiwi sebepli payda boladi. Ma’selen, sirttag’I ig’alliqtin’ suwiwi na’tiyjesinde suw bo’leksheleri kondensaciyalanip, kolloid sistema dumanin payda qiladi.
Rossiyali alimlardan S.Z.Roginskiy ha’m A.I.Shalnikovlar suyiq dispers ortaliq ha’m qattizatlardi puwlatip, suwiq sirtda kondensatlaw menen kolloid eritpeler payda qiliw a’sbabin jaratadilar.
Fizikaliq usillardan ja’ne biri, bul sistemada eritiwshi o’zgertiriw joli menen alinadi. Ma’selen, ku’kirt ha’m kanifolsuwda erimeydi, biraq etil spirtde shin eritpe payda qiladi Usi shin eritpe u’stine az mug’darda suw qosilsa ku’kirt molekulalari kondensaciyalanip, kolloid eritpe payda qiladi.
Elektr ja’rdeminde zatlardi maydalap, kolloid eritpeler aliw ken’ xojaliq a’himioyetke iye boladi. Bul usil menen altin, gu’mis, platina ha’m basqa qimbat bahali metallardin’o’zinen elektrod tayaqshasi tayarlap, elektr qorina jalg’ang’annan son’ elektrodlar dispers ortaliq H2O g’a tu’sirilip, elektrodlar ushi bir-birine tiyiwinen elektr yoyi payda boladi.
Ximiyaliq kondensaciya usillari
Ximiyaliq reaksiyalar (oksidleniw, qaytariliw, almasiniw, erimeytug’in gidroliz ha’m basqa) na’tiyjesinde jaman eriytug’in zatlar payda qiliwg’a tiykarlang’an. Na’tiyjede zatlardin’ kolloid eritpeleri payda boladi. Ma’selen, gidroliz reaksiyasi sebepli FeCl3den Fe(OH)3 kolloid eritpesi alinadi:
FeCl3 + 3H2O = Fe(OH)3 + 3HCL
n Fe(OH)3 +n HCl = FeOCl + nH2O
Kolloid bo’lekshenin’ du’zilisi:
{m [Fe(OH)3] * nFeO *(n-x)Cl} + xCl
Polimerleniw ha’m polikondensaciyalaniw usillari
Bul usillar menen joqari molekulyar birikpelerdin’ kolloid eritpeleri alinadi.
Joqari molekulyar birikpelerge cellyuloza, kraxmal, beloklar, nuklein kislotalar ha’m basqalar kiredi. Olar polimer zatlar dep ataladi, olar bir neshe min’ to’menmolekulalardin’ (monomer) o’z-ara birigiwden payda boladi. Ma’selenetilennin’polimerleniwi na’tiyjesinde joqari molekulyar zat – polietilen payda boladi:
n CH2 + Ch2→[. . . CH2—CH2- . . . ]n
Polietilennin’ molekulyar massasi 20000 g’a ten’.
Joqari molekulyar zatlar awil xojalig’ina topiraq strukurasin jaqsilawg’a ha’m o’nimdarliqti asiriwg’a ja’rdem beredi.
Paydalang’an a’debiyatlar
1. Axmedov K. S., Raximov X. R. "Kolloid ximiya". T. 1992. 130-147 betlar.
2. Voyutskiy S. S. "Kurs kolloidnoy ximii" M. 1976g. 290-301 betler.
3. Pasinskiy A. G. "Kolloidnaya ximiya" M. 1973g. 148-168 betler.
4. Fridrixsberg D. A. "Kurs kolloidnoy ximii" L. 1974 1984g. 300 bet.
5. Balezin. S. A. "Praktikum po fizicheskoy i kolloidnoy ximii" M. 1972. 220-232 betler.
Internet materiallari:
6. @arxiv.uz
7. @ziyonet.uz
Diqqatin’iz ushin raxmet!!!