Berdaq nomidagi qoraalpoq davlat unversiteti tarix fakulteti tarix yo’nalishi

Xulosa
Manbalar, tarixiy manbalar — oʻtmishda odamzod qoʻli bilan bunyod etilgan tarixiy jarayon izlarini oʻzida aks ettiruvchi va kishilik jamiyati tarixini oʻrganish imkonini beruvchi hozirgi kungacha saqlangan har qanday osori atiqa, yozma manba, maʼnaviy (til, eʼtiqod, urf-odat) qadriyatlar. Manbalar tarixiy tadqiqotlarning asosiy poydevori hisoblanadi. Ularni keng koʻlamda sinchiklab oʻrganmasdan turib kishilik jamiyatining tadrijiy taraqqiyoti tarixini tahlil qilib boʻlmaydi. Manbaning xili nihoyatda koʻp, ammo maʼlum darajada aniq va toʻla maʼlumotlarga ega. Manbalar majmuasi cheklangan. Yozuv hali yuzaga kelmagan ibtidoiy jamoa davridan faqat moddiy madaniyat qoldiqlari (turar joy, makon, manzil, mehnat qurollari) saqlangan xolos. Ulardan, asosan, ibtidoiy jamiyat davri hayotini, qisman qadimgi dunyo va oʻrta ayerlar tarixini tadqiq etishda foydalaniladi.
Ishlab chiqaruvchi xoʻjaliklar (dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik), savdo-sotiq munosabatlari yuzaga kelib rivoj topgan sivilizatsiya davri tarixini oʻrganishda esa yozma manbalar birinchi darajali ahamiyat kasb etadi. Bu davr . Manbalarning soni va sifati kishilik jamiyatining maʼnaviy kamoloti, xususan, yozuv va xatsavodning yuksakligiyu qanchalik tarq-algani va yozma . Manbaning saqlanish holatiga bogʻliq boʻlgan. Shu boisdan bizning davrimizgacha, ayniqsa, qad. yozma manbalar oz saqlangan boʻlsa, keyingi tarixiy davrlar uchun xos hisoblangan tosh, sopol, qayin poʻstlogʻi, pergament va qogʻozga bitilgan, shuningdek, bosma asarlar keng tarqalgan.
Yozma tarixiy . Manbalar, shubhasiz, kishilik jamiyatining ijtimoiy va shaxsiy faoliyati natijasida yuzaga kelgan. Manbalar shartli ravishda 8 turkumga boʻlinadi: yozma, ashyoviy, etnografik, lingvistik, toponimik, ogʻzaki (folklor), kino, fono va fotomateriallar. Manbalarni turkumlarga boʻlish, ularning yuzaga kelishi, tadqiqot qilish, mualliflarini aniqlash, haqqoniyligi va toʻlikligini belgilash kabi masalalar bilan manbashunoslik fani shugʻullanadi.


Test:
1. Manbalar necha turga bo`linadi:
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
2. Qadimgi odamlar yashagan makonlar qaydi manbaga kiradi?
A) moddiy manba
B) yozma manba
C) etnik
D) hech qaysiga
3. Yunoniston hozirgi qaysi davlat?
A) Gretsiya
B) Moldova
C) Makedoniya
D) Kipr
4. Kitoblar qaysi manbaga kiradi?
A) yozma
B) moddiy
C) adabiyot
D) tarixiy
5. L.Danilevskiy qaysi manbani fanga kiritgan?
A)tarixiy
B) yozma
C) etnik
D) moddiy
6. Arxeologiya tushunchasi qaysi tildan olingan?
A) yunon
B) lotin
C) rus
D) uyg`ur
7. Ikki buklangan qog`oz degan manoni beradigan termin?
A) Diplomatika
B) Sfragistika
C) Numizmatika
D) Epikrafiya
8. Folklor termini qaysi so`zdan olingan?
A) nemis
B) lotin
C) rus
D) yunon
9. Dastlabki yozuv O`rta Osiyoda qachon paydo bo`lgan?
A) 1 mingyillik
B) 2
C) 3
D) 4
10. Lingvistika so`zi qaysi tildan olingan?
A) yunon
B) lotin
C) uyg`ur
D) rus