BəRDƏliləR

Məhəmmədqızı A., Çərkəzoğlu Ş.  

“Bərdə” - B: 2003  

 

BƏHMƏN  MİRZƏ  TÜRBƏSİ 

 

Bərdə şəhərində – İmamzadə memarlıq kompleksinin 25 metr şi-

mali şərqində üç gümbəzli tam orijinal bir memarlıq abidəsi var. Bu nadir 

tikili bişmiş kərpicdən olub Arran memarlıq üslubu ilə çox bitkin bir for-

mada inşa edilmişdir. Onun gümbəzlər hissəsi istər xaricdən və istərsə də 

daxildən çox böyük ustalıqla biri-birinə  bənd edilmişdir. Girəcəkdən 

üçüncü, həm də axırıncı otağın orta hissəsində ölən kəs dəfn edilmişdir. 

Bir növ sərdabə üslubu ilə tikilmiş həmin qəbrin üstü tağvari formada ta-

mamlanmışdır. Gümbəzin daxili divarlarının til üstü hissəsində qara mər-

mər üzərində altı kitabə yerləşdirilmişdir. Kitabələr nəstəliq xəttilə yazıl-

mış  və  mətnlər  əsasən Quranın ayələrindəndir. Kitabələrin birində isə 

dəfn edilən kəsin ömrünün iztirab, təlaş, həsrət və sarsıntılarla dolu keç-

məsindən bəhs olunur və Allaha şikayət edilir. Sual oluna bilər, kimdir 

burda dəfn edilən  şəxs? Türbədə  dəfn edilən  şəxs Qacarlar sülaləsindən 

olan, böyük kitabdar, alim və tarixçi Bəhmən Mirzədir. Dövrünün ağıllı, 

savadlı, bacarıqlı adamlarından olan Bəhmən Mirzə ibn Naib Əs-səltənət 

Abbas Mirzə göründüyü kimi hökmdar oğlu olmuşdur. Raudət üs-səfa-yi 

Nasiriyə görə o, Abbas Mirzənin salamat qalmış 26 oğlunun yaş ardıcıllı-

ğına görə dördüncüsüdür. O hicri tarixinin 1225-ci ilində (miladi tarixinin 

1810-cu ilində) anadan olmuşdur. Özünün hicri tarixinin 1247-ci ilində 

(miladi 1831-32-1834) yazmış olduğu “Təzkireyi Məhəmməd-Şahi” əsə-

rində qeyd edir ki, hələ gənc yaşlarında atası onu Ərdəbilə hökmdar təyin 

etmişdir. Müəllifin öz qeydinə görə bu kitabı o, hicri tarixinin 1250 (mi-

ladi 1835-36) ilinin rəcəb ayında böyük qardaşı Məhəmməd şahın xahişilə 

yazmışdır. Hətta böyük qardaşının xahişilə sözün əsl mənasında işə giri-

---

 

64

şib tarix kitabı yazması haqqında bir neçə misradan ibarət fars dilində 

şeiri də qalmışdır. Həmin şeirdə Bəhmən Mirzə belə deyir: 

   

 Elə ki, bu məsələni dedi Mərhəmətli şah.