Fikrning abstraktlikdan konkretlik tomon harakati to‘g‘risidagi tushunchani birinchi bo‘lib Xegel fikr taraqqiyotining umumiy yo‘nalishini xarakterlash uchun taklif qilgan.
Subyekt – bu bilish harakatining sohibi bo‘lgan shaxsdir, fikrlovchi «Men» dir.
Obyekt – bu subyektning bilish faoliyati yo‘naltirilgan narsadir, ya'ni bizni qurshab turgan butun olamdir.
Ong - yuksak darajada tashkil topgan materiyaning ya’ni inson miyasining maxsuli bo‘lib, uning xususiyati vokelikni aks ettirishdan iboratdir. Ong - akl, tafakkur, falsafadagi markaziy kategoriyalardan biri. Ongsizlik - ongning genetik jixatidan talqini. Ongsizlik birlamchiligini bildirib u o‘ziga xos xususiyatga ega ekanligini, inson faoliyati va xatti-xarakatida muayyan darajada rol o‘ynashini tan olishni takozo etadi.
In’ikos -har qanday predmetlarning ta’sirini muayyan tarzida aks ettirishi bilan bog‘liq xossaga in’ikos deyiladi. Ong in’ikosning oliy shaklidir.
Bilim - ong tuzilishining asosiy unsuri(elementi)dir. Shuning uchun ham bilimlarning boyib, chuqurlashib borishi ong rivojlanishini xarakterlaydigan muhim belgi hisoblanadi.
