Biologiya darslarida tayanch kompetensiyalarni shakllantirish

SO‘NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI 
respublika ilmiy-uslubiy jurnali 
27 
darsdan tashqari ishlar, ekskursiyalar va sinfdan tashqari mashg‟ulotlarda olib
boriladigan ishlar muhim o„rin tutadi.Tabiat muhofazasiga oid kechalar, 
ko„kalamzorlashtirish tadbirlari, taniqli yozuvchilar va olimlar bilan uchrashuvlar 
o„tkazish o„quvchilarda ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasini tarkib toptirishga 
zamin tayyorlaydi. O‟quvchilarda milliy va umummadaniy kompetensiyalarni tarkib 
toptirish uchun o„qituvchi biologiyani o„qitishda o„quvchi-yoshlar ongi va qalbiga 
milliy va umuminsoniy qadriyatlarni singdirish orqali o„zgalarning dunyoqarashi, diniy 
e‟tiqodi, milliy va etnik hususiyatlari, an‟ana va marosimlarini hurmat qilish, xalqning 
tarixiy, ma‟naviy va madaniy merosini avaylab asrash, jamiyatda o„rnatilgan odob-
axloq qoidalariga rioya qilish, orasta kiyinish, yurish - turishda madaniy me‟yorlarga va 
sog‟lom turmush tarziga amal qilish, aqliy, ma‟naviy-axloqiy, iqtisodiy, huquqiy, 
jismoniy, mehnat tarbiyasi barobarida estetik tarbiyaga e‟tibor qaratishi 
lozim.O‟quvchilar bilan o„tkaziladigan mavzuli kechalar, tadbirlar, uchrashuvlar, 
shanbaliklar o„quvchilarda umummadaniy kompetensiyalarni tarkib toptirishda muhim 
rol o„ynaydi.O‟quvchilarda matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan 
xabardor bo„lish hamda foydalanish kompetensiyasini tarkib toptirishda biologiya 
o„qituvchisi o„quvchilarning mustaqil va ijodiy fikr yuritish ko„nikmalarini 
rivojlantirish maqsadida hisoblashga doir biologik masalalar, nostandart o„quv 
topshiriqlari bilan ishlashni yo„lga qo„yishi lozim.Biologiya darslarida gul formulasi 
asosida gulning tuzilishini izohlash, modelini sharhlash, gul diagrammasini chizish, 
iqtisodiy foyda keltiradigan biologik masalalardan foydalanish tavsiya etiladi.Yuqorida 
qayd etilgan fikrlar biologiyani o„qitishda o„quvchilarda tayanch kompetensiyalarni 
tarkib toptirishga zamin tayyorlaydii .Biologiya o„qituvchisi o„quvchilarda tayanch 
kompetensiyalarni tarkib toptirish barobarida ularda umumiy (predmetli) 
kompetensiyalarni tarkib toptirishga ham e‟tibor qaratishi lozim. Mazkur jarayonda 
biologiyani o„qitishda o„quvchilarning ijtimoiy-gumanitar, tabiiy-matematik va amaliy 
o„quv fanlardan o„zlashtirgan bilim, ko„nikma va malakalarini amalga qo„llashiga zamin 
tayyorlaydigan fanlararo bog‟lanishlarni amalga oshirish orqali tarkib umumiy 
kompetensiyalarni tarkib toptirishni loyihlashi lozim. Shu o„rinda qayd etish lozimki, 
biologiya o„qituvchisi o„rganiladigan mavzuning mazmunini tahlil qilishi, ta‟lim-tarbiya 
jarayonida fanlararo bog‟lanishni amalga oshirish yo„llarini belgilashi lozim.