«biologiya» fakulteti «ekologiya va tuproqshunoslik» kafedrasi

To'rtinchi davr. 1943 yilda mamlakatimizning Ilm-fanlar Akademiyasi yonma-yon «Tuproqshunos instituti» tashkillashtirildi. Bu institutning ilmiy va amaliy yumushlari Respublikamızning cho’l kontinenti dolinaları va tog'larinda olib barılıp, ushbu hududlarning maydonlari uchun har turli xajmli tuproqlar xaritalari tashkil etildi. 1960-1963 yillarda tuzilgan 1:1 000 000, 1: 350 000 masshtabdagi tuproq xaritalari, 3 tomlı «O’zbekstan Respublikasi tuproqları» tuplanması va boshqa bitta qator ilmiy -amaliy ishlarni misol sifatida ko'rsatishga bo'ladi.
Beshinchi davr (1963-1991 yillar ). Bu davrda mamlakatimiz Tuproqshunosında pastdagi ilimiy-tadaqiqot yo'nalishlari paydo bo'ldi va rivojlandı:
1. Tuproq -iqlim rayonlashtirishi (A. Z. Genusov, B. V. Gorbunov, N. V. Kimberg);
2. Tuproqlar bonitirovkası (A. Z. Genusov, B. V. Gorbunov, N. V. Kimberg, G. M. Konobeeva, M. I. Kochubey, S. P. Suchkov, R. K. Cho'g'iev va boshqalar );
3. Sug'orma tuproqlarni agroislep chiqarish guruhlarga ajratish (B. V. Gorbunov, N. V. Kimberg, M. I. Kochubey, S. P. Suchkov);
4. Paxta va boshqa ekinlardi ozuqalantirish (S. N. Rijov, J. S. Sattorov, A. Ergashev va boshqalar );
5. Tuproqlar eroziyası (V. B. Gussak, X. M. Maxsudov, K. M. Mirzajonov, M. X. Xamroev va boshqalar );
6. Sho'r tuproqlarning kelib chiqishi va melioraciyası (A. I. Kalashnikov, A. M. Rostulov O. K. Komilov va boshqalar );
7. Tuproqlarning suvlar va suvlar - fizik qoshiyetleri (M. I. Umarov, L. T. Tursunov, J. I. Ikromov, I. T. Turopov, S. A. Abdullaev, R. Q. Qurvontoev va boshqalar );
8. Agrokimyoviy va kimyoviy izlanishlar (M. I. Bratcheva, L. N. Tolstova, E. G. Beshsonov, J. S. Sattorov, I. N. Niyazaliev, T. P. Piroxunov, A. E. Ergashev, X. T. Riskieva, T. X. Xodjaev va boshqalar );
9. Tuproqtagi mikroelementler tahlili (E. K. Kruglova, M. A. Olieva, S. X. Dahqonxojaeva, F. X. Sharafutdinova va boshqalar );
10. Tuproqlar genezisı, geografiyasi va tasnifsi (M. A. Orlov, A. N. Rozanov, B. V. Gorbunov, A. Z. Genusov, N. V. Kimberg, V. G. Popov, J. I. Ismatov, R. Q. Cho'g'iev va boshqalar ).
11. Tuproqlarning cho’lu biyobonga aylanish jarayoninde va odamlarning tasirida o'zgarishlarga uchtalarırauı (B. Yo'llıbekov)
Xozirgi yoki oltinchi nizoirde (1991-2000 yillar ) yuqorida yoritilgan yo'nalishlardan tashqari O’zbekstan Milliy Universiteti (L. T. Tursunov, X. X. Tursunov, S. A. Abdullaev, R. Q. Cho'g'iev, J. S. Sattorov va boshqalar ), Tashkent Mamlakatlik agrar universiteti (X. M. Maxsudov, S. K. Kojaxmetov, I. T. Turopov, L. A. G’afurova, B. S. Musaev, X. N. Namozov, K. I. Shadraimova va boshqalar ), O’zbekstan paxtachilik ilimiy-tadaqiqot institutini (G’. M. Mirzajonov, T. S. Zokirov, M. B. Xamroev, Sh. X. Nurmatov, N. I. Ibragimov, B. I..Niyazaliev va boshqalar ) va, Katta tovoqqant, Fergana, Buxara, Andijon, Qorchi, Termaz, Nukus va Urgensh Mamlakatlik dorilfununlarinda va tuproqlarning meliorativlik sharoitin yaxshilash, unumdarlıg’ın orttirish, qishloq xo’jalik ekinlari unumdarlıg’ın ko'paytirmoq ustida ilimiy-tadaqiqot yumushlari olib borilmoqda.
1998 yilda O’zbekstan Respublikasida qabul qilingan «Yer kodeksı» va «Yer kadastrı» qonunlarini amalda ijro, mamlakatimizning tuproqlarini baholash, bozor iqtisodiyoti talablari asosida tashkillashtiriu va yerlardan xiradga muapıq foydalanish uchun O’zbekstan Respublikasi Yer resurslari qo'mitai (O’zDaverkomitet) tashkillashtirildi. Qo'mitake Respublika Ilm-fanlar Akademiyasi bo'yindagi tuproqtanıu va agrokimyoviy ilmiy tekshiriu instituti, «O’zDaverplanlastırıu» instituti va uning Andijon va Buxara shaharlaridagi tarmoqchalari berildi. Solay etib xazirgi kunda O’zbekstan Respublikasining tuproqlarini o'rganishning oltinchi davri boshlandi.
Ushbu davrga tegishli va to'g'ri keladigan yumushlardan pastdagilarni misol sifatida keltirsak bo'ladi :
1. Kollektiv, shirket, fermer, dehqon xo'jaliklarining irı masshtabli tuproqlar xaritasini dala-dashtiu
2. Sug'orma va lalmıkar yerlardagi tuprıraqlarning xususiyatlari va belgilarine qaray unumdarlıqların aniqlash va xonadonlardagi tuproqlarni baholash. Bu yumushlar bozor iqtisodiyotining o’tuvchi davridagi asosiy yo'nalishlardan bittasi bo'lib hisoblanib, tuproqlarning unumdarlıg’ın orttirishga, ulardan xiradga yarasha foydalanishga va himoyalashga qaratilgan.