Biologiya fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI


BIOLOGIYA FAKULTETI
BIOLOGIYA YO’NALISHI 4-KURS 19.07-GURUH TALABASI
XASANOV ABDULBORINING O’RTA MAKTABLARDA
BIOLOGIYA O’QITISH METODIKASI BO’YICHA TAYYORLAGAN


DARS
ISHLANMASI

TOSHKENT-2022


Sana:______________________
Fan: Zoologiya 7-sinf
O’qituvchi: Xasanov Abdulbori
Mavzu:Darya qisqichbaqasining tashqi tuzulishi va ko’payishi.


Darsning ta`limiy maqsadi: O`quvchilarga daryo qisqichbaqasining yashash muhiti va ko’payishi haqidagi tasavvurlarni boyitish. Qisqichbaqasimonlar sinfining ahamiyatini o’quvchilarga tushuntirish.
Darsning tarbiyaviy maqsadi:O`quvchilarning ilmiy dunyoqarashini,fikrlash doirasini o`stirish. Usgbu bsinf vakillarini asrashga orgatishg.
Darsning rivojlantiruvchi maqsadi:Darslik va darslikdan tashqari adabiyotlar bilan ishlash ko`nikmasini rivojlantirish.
Dars turi: An’anaviy
Darsa jihozi:Darslik, Doska, Tarqatma savollar
Darsning texnologik xaritasi:

1	Tashkiliy qism	1
2	Uyga vazifa bo`yicha so`rash	8
3	Yangi mavzu bayoni	20
4	Mustahkamlash	8
5	Uyga vazifa berish	2
6	Dars yakuni	1

Darsning borishi:

1. Tashkiliy qism:
A.Salomlashish.
B.Davomat olish.
C.O`quvchilar va sinf holatini, darsga tayyorgarligini kuzatish.


2.O’tgan darsdagi mavzuni mustahkamlash:
O’tilgan mavzu yuzasidan umumiy tezkor savollarga tezkor javoblar


3.Yangi mavzu bayoni:
Bu tanasi qobiq bilan qoplangan dekapod artropodidir. Ushbu qobiq ekzoskelet deb hisoblanadi va o'zini himoya qilish uchun xizmat qiladi. Bu bizdan farqli o'laroq, suyaklarning ichki tomoni o'rniga, ularning tashqi tomoni bor. Gastronomiyada Qisqichbaqa go'shti juda talabga ega va bu uning mavjudligiga tahdid solishi mumkinligini anglatadi.

U bilan qoplangan ekzoskelet juda qiyin va u o'zini himoya qilishga xizmat qiladi. U asosan kaltsiydan iborat. U butun tanani qismlarga bo'linib, uning harakatlanishi va daryo ichidagi joylar atrofida harakatlanishiga imkon beradi. Asosiy qismlar oldingi va orqa qism bo'lib, ular sefalotoraks va qorin deb ham ataladi. Old qismida bosh va ko'krak qafasi servikal sulk bilan ajratilgan. Uning og'zi boshning ventral qismiga joylashtirilgan va hayvonning harakatlanishiga yordam beradigan oyoqlari bilan o'ralgan.

Avtoxtonik qisqichbaqa yarimorol bo'ylab daryolarda uchraydi va ular odatda osongina ajralib turadi, chunki ularning yon tomonlarida va sefalotoraksning ventral qismida 5 juft oyoq bor. Birinchi juft oyoqlarda mudofaa uchun ham, ovqatni olish uchun ham xizmat qiladigan juda rivojlangan tirnoqlar mavjud.

Keyingi ikki juft oyoqning qisqichlari ham bor, lekin kattaligi birinchisiga qaraganda ancha kichik. Birinchisi, hayvon uchun eng muhim va foydalidir. Oxirgi ikki juft oyoqning tirnoqlari bor, ular harakatlanayotganda to'g'ri tutish va barqarorlik uchun ishlatiladi.
Har doim o'zini himoya qilishga yoki o'ljaga hujum qilishga tayyor bo'lgan birinchisidan tashqari barcha juft oyoqlar harakatlanish uchun ishlatiladi.

Tana vazifalari

Antennalar yuzning uchida joylashgan bo'lib, unda kichikroq antenulalar mavjud. Ushbu antennalar atrof muhitga moslashadigan va hissiy funktsiyaga ega bo'lgan organ bo'lish funktsiyasiga ega. Bundan tashqari, bu sizning muvozanatingizni yaxshi saqlashga va atrofingizdagi hamma narsani his qila olishga yordam beradi.
Nafas olish tizimi sefalotoraksga ega bo'lgan bo'shliqning ikkala tomonida joylashgan ikkita kamerada joylashgan gilzalar tufayli ishlaydi. Uning qorin qismida egiluvchan oltita segment mavjud va u juft qo'shimchaga ega. Ushbu qo'shimchalar birmaeem va yaxshi rivojlangan. Telsonning uchida kuchli suzuvchi quyruq fin bor. Bu kerevitni yaxshi suzuvchiga aylantiradi va daryoning oqimlari biroz kuchliroq bo'lishiga qaramay, osonlikcha harakatlana oladi.
Qisqichbaqa suvining kuchi kuchli bo'lgan muhitda yashash uchun etarli bo'lishi kerak. Masalan, kuchli yomg'ir yog'ayotgan paytda daryo oqimi juda ko'payadi va qisqichbaqalar bu vaziyatlarda omon qolish uchun tayyorlanishi kerak.