Bir fazali sinusoidal o‘zgaruvchan tok zanjirlari

Transformatorning nagruzkali ishlashi.
Agar transformatorning ikkilamchi chulg‘amlariga nagruzka ulansa, bu hol transformatorning ish rejimi deb ataladi.

a-nagruzkali transformatorning ulanish sxemasi;b-uning vektor diagrammasi.
Transformatorning ikkilamchi chulg‘amiga nagruzka ulanganda birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlaridan kattaliklari bir-biriga teng bo‘lmagan I₁ va I₂ toklar utadi. Transformatorda quvvatning arzimagan darajadagi isroflari xisobiga olinmasa, transformatorning iste’molchiga bergan U₂I₂. quvvati uning energiya manbaidan olgan U₁I₁ quvvatiga teng bo‘ladi deyish mumkin, ya’ni
U₂ I₂ = U₁ I₁
Bundan
= k; I₂ = kI₁
Transformator nagruzkada ishlayotganda ikkilamchi chulg‘amdan utayotgan … tok, Lents qonuniga asosan, shunday magnit oqimini hosil kiladiki, bu okim uzakdagi magnit oqimiga karama-qarshi yo‘nalgan bulib, uni kamaytirishga intiladi.
Uzakdagi natijaviy magnit oqimi o‘zga rmay kolishi uchun ikkilamchi chulg‘amning bu magnit oqimi birlamchi chulg‘am magnit oqimi bilan muvozanatlashishi kerak.
Magnit maydon energiyasi. Energiya zichligi.
Agar induktivligi L bo’lgan solenoid, cho’g’lanma lampa va qarshilikdan iborat zanjir tok manbaiga ulansa, solenoid o’ramlarida magnit maydoni hosil bo’lib, lampa ravshan yonadi. (9.7-rasm) Zanjirni batareyadan uzganda lampa birdan o’chmaydi, unda o’zinduksiya tufayli sekin-asta kamayib boruvchi induksion tok hosil bo’ladi. Bu tok hosil qilgan magnit maydon energiyasi zanjir elementlarining ichki issiqlik energiyasini oshirishga sarflanadi.
Adabiyotlar:

1. 
   I.V.Savelyev. "Umumiy fizika kursi." I-qism. Toshkent: O’qituvchi,1973 y.
   
2. 
   I.V.Savelyev. "Umumiy fizika kursi." II-qism. Toshkent: O’qituvchi,1973 y.
   
3. 
   I.V.Savelyev. "Umumiy fizika kursi." III-qism. Toshkent: O’qituvchi,1973 y.
   
4. 
   S.X. Astanov, M.Z. Sharipov, N.N. Dalmuradova, M.Sh.Ivayev "Fizik kattaliklar va ularning o'lchov biriliklari" elektron o'qitish kursi EHM uchun yaratilgan dastur. O'zbekiston Respublikasi davlat patent idorasi GUVOHNOMA № DGU 00975 Toshkent, 12 iyul 2005 y.
   
5. 
   A.G.G’aniev, A.K.Avliyoqulov, G.A.Almardonova “Fizika” I qism Toshkent 2007 y.
   
6. 
   S.X.Astanov, M.Z.Sharipov, N.N.Dalmuradova, R.V.Metanidze “Umumiy fizika kursining elektr bo’limidan” elektron darslik.