Biriktiruvchi to’qimaning asosiy o'ziga xos xususiyatlari: Biriktiruvchi toʻqima


Nerv hujayralarining sitoplazmasining tarkibiy qismlari



Yüklə 102,51 Kb.
səhifə15/57
tarix16.06.2023
ölçüsü102,51 Kb.
#131389
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   57
Gistologiya YN (2)

Nerv hujayralarining sitoplazmasining tarkibiy qismlari. Tigroid modda nerv hujayrasining sitoplazmasida uchraydigan o'ziga xos kiritma bo'lib, gistologik preparatlarda har xil kattalikda granula (donacha) larga o'xshab ko'rinadi (62-rasm). Oldin adabiyotlarda bular Nissel tanachalari deb yuritilar edi. Hozir esa bu modda tionin va ko'k toluidin bo'yoqlarda to'q bo'yalgani uchun bazofilmodda deb ham yuritiladi. Tigroid modda faqat neyron perikarioni va dendrit o'simtasi tarkibida uchrab, akson (neyrit) tarkibida uchramaydi. Aksonning hujayradan chiquvchi o'zagida ham topilmagan. Tigroid modda tarkibida ko'p miqdorda ribonukleoproteid hamda ma’lum miqdorda glikogen va oqsil moddalar topilgan. Elektron mikroskopda tekshirish shuni ko'rsatdiki, tigroid modda, asosan, donador endoplazmatik to'r yig'ilgan joyda ko'p uchrar ekan.Yuqorida aytib o'tilganidek, akson tarkibida oqsil sintezlovchi organoidlar hamda tigroid modda bo'lmaydi. U yerda hujayra o'simtasi o'q qismini tashkil qiluvchn neyrofibrillalardan tashqari, tanasidan aksonning uchi tomon sutkasiga millimetr va undan ham ko'proq tezlikda muttasil oqib turadigan hujayra plazmasi bor. Tigroid modda miqdori hujayralaming fiziologik holatiga qarab doimo o'zgarib turadi. Neyronning fiziologik vazifasi kuchayganda yoki unga uzluksiz ta’sir qilinsa, tigroid modda asta-sekin kamayib borib, hatto yo'qolib ketishi mumkin. Aksincha, hujayraga dam 1,2-yadro bilan yadrocha; 3-dentritlar;4—neyrit; 5-gliya hujayra yadrosi berilsa, tigroid miqdori qayta yana tiklanadi. Nerv hujayralarida sodir boiadigan har xil patalogik jarayonlarda (yallig'lanish, intoksikatsiya, degeneratsiya va boshqa holatlarda) ham tigroid modda miqdori o ‘zgarib turadi. Demak, ma'lum boiishicha, tigroid moddaning miqdori va sifati nerv hujayralarining fiziologik holatiga bevosita bog'liq bo'ladi.
Embriologiya fanining qisqacha rivojlanish tarixi.3000 yilda. C., Misrliklar quyosh xudosi Aten ayolda mikrob, erkakda urug 'yaratdi va ayol ichidagi chaqaloqqa hayot baxsh etdi deb o'ylashdi.1416 yilda a. Sanskrit tilida yozilgan hindlarning embriologiya bo'yicha risolasida, jinsiy aloqadan bir kun o'tgach, embrion (Kalada) paydo bo'ladi, bu esa vazikulani (7 kechadan keyin) hosil bo'ladi, bu qattiq massa. (bir oydan keyin), bosh (ikki oydan keyin) va oyoq-qo'llar (uch oydan keyin).Pifagor (miloddan avvalgi 570-495), otaning "spermizm" deb nomlanuvchi naslning muhim xususiyatlarini ta'minlashini taklif qildi. Gippokrat, 460-377 a. C., tovuq embrionining rivojlanishi odamnikiga o'xshash bo'lishi mumkinligini aytdi.Aristotel (miloddan avvalgi 384-322) tovuq va boshqa hayvonlarning embrionlari to'g'risida risola yozgan. Shu sababli u embriologiyaning asoschisi hisoblanadi.

Yüklə 102,51 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   57




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin