Epiteliy toʻqimasining klassifikatsiyasi va mikrostrukturalari. epiteliy (epithelium ) tennini birinchi m arta 1701 - yili Ryuish tom onidan qo ‘llangan. Epi - ustidan qoplovchi, tele - so 'rg 'ic h degan m a’noni bildiradi. Epiteliy nomi m azkur ishim izda birinchi m arta terining m ikroskopik tuzilishini o'rganilganda tilga olingan va o ‘shanda epiteliy terining so'rg'ichsim on qavatini qoplab turadigan to'qima deb e ’tirof etilgan edi. Shu jihatdan bu term inni shartli ravishda gistologiya faniga oid termin desak ham bo'ladi.
M orfologik klassifikatsiyada epiteliy to'qim asi hujayralarining shakli, tuzilishi va qavatlar hosii qilishi asos qilib olingan. Hoirgi vaqtda epiteliy to 'q im a hujayralarining m ikroskopik preparatini o'rganishda va o'qishda, asosan, morfologik klassifikatsiy: a.lan foydalanib kelinmoqda, chunki bu klassifikatsiyada epiteliy ning tuzilishiga xos barcha xususiyatlar e ’tiborga olingan bo'lib, bunda gnitologik preparatlar oson ko 'rin ad i va o'rganiladi. Shu bilan birga to 'qimaning morfofunksional tasviri yaxshi yoritib beriladi. Sbuni e’tiborga olib, biz ham epiteliy to 'qim adan oiingan gistologik preparatlarni ko'rish va o 'rganishda asosan shu klassifikatsiy. dan foydalanam iz (quyidagi sxem aga e 'tibor bering).Epiteliy to'qim asi, yuqorida aytib o 'tilganidek m orfologik tuzi ishi jihatidan ikkita yirik guruhga: bir qavatli va k o 'p qavatli epiteliyga bo'linadi
Epiteliy to'qim asi hujayralarida uchraydigan bunday maxsus strukturalarga: m ikrovorsinkalar, kiprikchalar, xivchinlar, patsimon o'simtalar va tanofirillalar kiradi.
Mikrovorsinkalari - mayda sitoplazmatik o'simta bo'lib , hujayraning apikal qismi yuzasida joylashgan, shakli silindrsimon, uchi yumaloq, ya’ni gumbazsimon bo'lad i. Hlar bir hujayrada bunday mikrovorsinkalarning soni 1000 ta gа yaqin bo'ladi. U larning uzunligi taxminan 1,1 mk, diametri 0,1 m kg ga teng.
K iprikchaiar tashqi ko'rinishidan mayda tukchalarga o'xshagan bo'lib, tebranuvchi epiteliy hujayralarining apikal qism i yuzasini qoplab turadn. Ularning soni 250-300 taga yetadi.
X ivch in la r ayrim umurtqasiz hayvonlardan ignatanlilar, velka oyoqlilar va bosh skeletsizlarning ovqat hazm qilish sisemasi epiteliysini tashkil etuvchi hujayralarning apikal yuzasida b ttadan o'simtasi bo'lib, bu epiteliy bir qavatli, bir qatorli xivcliinli prizmasimon epiteliy deb yuritiladi.
Patli epiteliy sudralib yuruvchilar va ayrim qushiar (suvda suzib у iruvchilar va ba’zi kunduzi hayot kechiradigan yirtqich qushiar bunga кi rmaydi) ko‘zi pirillash pardasining ichki tomonini qoplovchi) eiteliyning apikal qismida joylashgan.