Birinchi Prezidentimiz I. A

11-mavzu. Terminlarning nominativ vazifasi.
Tillardagi barcha terminlarning munosabatga kirisha olishligi. Terminga so’zning quyidagi asosiy funksiyalari xosligi: nominativlik, signifikativlik, kommunikativlik, pragmatiklik. Terminning moddiy qobig’i tushunchaning ishorasi, so’zning ma’nosi esa tushunchaning shakllanish asosi ekanligi.
12-mavzu. Termin, obrazli so’z va metafora.
Termin va obrazli so’z. Metafora tufayli so’zda yuzaga keladigan ikkilamchi nominasiya imkoniyati. Bir termin bir ma’noli bo’lishi, bir tushunchaning nomi bo’lishi lozimligi.
13-mavzu. O’zbek terminologiyasida dubletlik.
Dubletlik – absolyut sinonimiya; leksik dubletlar – absolyut sinonimlar; mutlaq sinonimlar haqida tushuncha. Sinonimik qatorning qaror topishida xilma-xil omillar o’z ta’sirini ko’rsatishi: a) o’z qatlamga oid leksik birliklardan iborat sinonimlar; b) o’z qatlam va o’zlashma qatlamdan tashkil topgan sinonimlar; v) o’zlashma qatlamga oid sinonimlar.
Dubletlar yuzaga kelishida ob’yektiv va subyektiv sabablar quyidagilar: Bir necha nomenklatura tizimlarning qo’llanishi; o’zbek tilida mavjud bo’lgan terminlar bilan o’zlashma yoki xalqaro terminning parallel qo’llanishi; termin va turmushdagi nomlarning parallel qo’llanishi; bir necha o’zlashma terminning parallel qo’llanishi; muayyan terminning o’zini va uning to’liq yoki qisman harfiy qisqartmasini baravar qo’llash; prefiks va suffikslar hamda shu xarakterdagi terminelementlarni aralash qo’llash. Dubletlarning turi: leksik dublet: etimologik dubletlar va sohalararo dubletlar; morfologik (grammatik) dublet; sintaktik dublet.
4-modul. O’zbek terminologiyasining yasalishi.
14-mavzu. Terminlarning tuzilishi.
Terminlarning tuzilishi: 1) sodda termin: tub terminlar, yasama terminlar, qo‘shma terminlar, birikma terminlar, murakkab terminlar.
15-mavzu. Qo’shma terminlar.
Qo’shma termin haqida tushuncha. Terminlarning komponentlari genetik materialiga ko’ra turlari: 1) bir tildagi qatlamga mansub so’z birliklaridan hosil etilgan qo’shma terminlar; 2) turli tillarga mansub so’z birliklaridan hosil etilgan qo’shma terminlar.
Komponentlari bir leksik qatlamga mansub so’z birliklaridan hosil etilgan qo’shma terminlar. a) o’zbek tilida avvaldan qo’llab kelingan o’zbekcha, arabcha, forscha so’zlarning o’zaro qo’shilishidan yuzaga kelgan qo’shma terminlar: ot+ot; sifat+ot; son+ot; ot+fe’l; ravish+ ot yoki harakat nomi modelida yasalgan qo’shma terminlar; b) komponentlari ruscha-baynalmilal termin yoki termin-elementlardan iborat, rus tilidan tayyor holda o’zlashtirilgan qo’shma terminlar.
2. Turli tillarga mansub so’z birliklardan hosil bo’lgan (gibrid) qo’shma terminlar.