İslam İnqilabının Böyük Rəhbəri həzrət Ayətullah Seyid Əli Xameneinin elm və elm istehsalı barədə çıxışlarından seçmələr Birinci cild

Qərbin elm və müstəmləkə inkişafının bir-birinin xidmətində durması

Mənim nəzərdə tuduğum məsələdə müstəmləkənin rolu olduqca çoxdur. Müstəmləkə məsələsinə, eləcə də siyasi, ictimai və mədəni şəraitə görə və sürətli amillərin köməyi ilə dünyanın bir hissəsi elmi zirvələrə doğru digər hissəsindən daha tez start götürdü. Bu hissə sürətli amillərin köməyi ilə inkişaf etdi, onları günbəgün daha sürətləndirdi, gücləndirdi, imkanlarını artıraraq elmi nailiyyətlər əldə etdi. Halbuki biz bütün elmi inkişaflara rəğmən, cəhalətlə əhatə olunmuşduq. Dünyanın həmin hissəsinin sakinləri heyrətamiz elmi inkişaflar əldə etdilər. Sonra da ümumi siyasətləri bu oldu ki, elmi öz əllərinə keçirsinlər və geriqalmış ölkələrin onlara çatmasına, yaxud onlardan önə keçməsinə imkan veməsinlər. Siz yəqin ki, bəzi mütərəqqi texnologiyalar üçün yaradılan məhdudiyyətlər və onların dünyanın heç bir nöqtəsinə sızmaması haqda eşitmisiniz.

Müstəmləkə amili dünyanın bəlli hissəsinin elmi inkişafına təsir göstərdi. Həm də müstəmləkə bacarığı elmi inkişaf miqdarından asılı idi və o inkişafdan da siyasi məqsəd üçün istifadə etdi. Misal üçün, İngiltərə Hindistanı müstəmləkəyə çevirəndə paroxoddan istifadə etdi, Hindistanın istismarı da paroxodun mütərəqqi gəmilərə çevrilməsinə, özünün və digər bölgələrin daha artıq istismarına zəmin yaratdı. Beləliklə öz inhisarlarında olan elm müstəmləkənin xidmətində durdu, müstəmləkəçilik də elmin xidmətində.²⁶⁵