Birinci fəsil: Mədəni hücum və mədəni mübadilə

10- İslamı müasir dünyaya əməli surətdə təqdim etmək

Bu gün İslam Respublikasında ruhanilərin vasitəsi ilə əldə olunan nailiyyətləri yalnız bizim dövrümüzün ruhanilərinin adına yazmaq, bu uğurları yalnız onlara aid etmək olmaz. Belə deyil. Bu dövrün ruhaniləri ruhaniliyin minillik hörmətindən yaxşı istifadə etdilər. Şiə ruhaniləri min il boyu tədricən möhtəşəm bir hörmət və etibar xəzinəsi toplamışdılar. Bizim dövrümüzdə əzəmətli insan və müstəsna şəxsiyyət olan Böyük İmam, həmçinin bu yolla hərəkət edən digər ruhanilər həmin xəzinədən səmərəli istifadə etdilər. Bu ehtiyat tükənməz deyil. Əvvəla onu qorumaq, ikincisi isə artırmaq lazımdır. Əgər Allah eləməmiş, diqqətsizlik, zamanı tanımamaq, vəzifənin nə olduğunu bilməmək və ruhaniliyin minillik xəttindən yayınmaq səbəbindən bu ehtiyat əldən çıxsa, əsrlərlə ixlaslı mübarizə sayəsində qazanılmış qiymətli almaz zədələnsə, yaxud sınsa, yenidən belə bir ehtiyat toplamaq üçün çoxlu zaman lazım olacaq. Deməli, bu dövrdə biz ruhanilərin və din alimlərinin birinci vəzifəsi sözügedən minillik hörməti və etibarı qorumaqdır. Allaha şükür olsun ki, inqilab dövründə bu hörmət artdı, fədakarlıq səbəbindən Şiə ruhaniliyinin siması daha da parladı.⁴⁴⁴

Bu gün İslam Respublikası quruluşunda biz din alimlərinin və ruhanilərin üzərinə düşən vəzifə həm tarixə nisbətən müstəsna vəzifədir, – Şiə ruhaniliyi və İslam fəqahəti tarixində fəqihlərin və din alimlərinin üzərinə heç bir dövrdə bugünkü qədər böyük və ağır vəzifə düşməmişdir - həm də dünyanın digər din alimlərinə nisbətən müstəsnadır. Çünki bizim ölkəmizdə İslam təfəkkürünə və İslam şəriətinə əsaslanan bir quruluş həm formalaşmışdır, həm idarə olunur, həm də bu quruluş İslam şəriətini və İslam məqsədlərini tam şəkildə həyata keçirməyə çalışacağını qəbul etmişdir.

Digər İslam ölkələrinin din alimlərinin məsuliyyəti bu baxımdan yüngüldür. Dini müdafiə vəzifəsi ümumidir və din alimlərinin zalım və antidin başçılar önündə, istər şərqli, istərsə də qərbli növdən olan hegemon siyasətlər qarşısında sükutu qəbuledilməz sayılır. Allah-Taala din alimlərinin, xalqın hidayətçilərinin və ümmətin müəllimlərinin üzərinə qoyduğu dini müdafiə vəzifəsini xüsusi bir zaman və məkanla məhdud etməmişdir. Bütün İslam bölglərində İslamı, Quranı və İslam şəriətini müdafiə məsuliyyəti birinci növbədə din alimlərinin üzərinə düşür və heç bir şərait müqəddəs dini müdafiə vəzifəsini onların üzərindən götürmür. Bu vəzifə hamının üzərinə düşür. Lakin bütün bunlarla yanaşı, digər ölkələrdə din alimlərinin işi daha asan, sadə, İslam quruluşundakı din alimlərinin işi qədər mürəkkəb deyil. Orada İslamın beynəlxalq imicini müdafiə etmək vəzifəsi onların üzərinə düşmür; hər bir cəhətdən İslam əsasında formalaşan bir quruluş və sistem qurmaq vəzifəsi onların üzərinə düşmür. Onların vəzifəsi fiqhin təyin etdiyi mərhələlərdə - yəni təsir imkanı olan və onlar üçün mümkün həddə yaxşı işlərə dəvət etmək və pis işlərdən çəkindirməkdir. Lakin bir quruluşun və xalqın idarəsi, insanlara İslama uyğun həyat imkanı yaratmaq olduqca mürəkkəb, dəqiq və çətin işdir. Bu iş bizim üzərimizə – İslam cəmiyyətinin din alimlərinin üzərinə düşür. Onlar üçün mübarizə və siyasi problemlər baxımından bəzi çətinliklər yarana bilər, amma onların işi bizim quruluşumuzda İslamın beynəlxalq imicini qorumağa dair vəzifələrdən dəfələrlə asan və yüngüldür.

Biz inanmalıyıq ki, İslam Respublikası bu gün pis və zəif işləsə, təkcə bu quruluşun heysiyyətinə zərbə toxunmayacaq, bütün İslamın heysiyyətinə zərbə toxunacaq. Beynəlxalq müşahidəçilərin nəzərində həqiqətən İslamın qübbəsi, bayrağı və simvolik İslam cəmiyyəti buradadır. Biz zəif və pis işləsək, İslam hökmlərini və ictimai ədaləti bərqərar edə bilməsək, istedadları işə salıb onlardan bəhrələnməsək, cəmiyyətdə İslam əxlaqını yayıb ictimai münasibətləri ideal formada tənzim edə bilməsək, dünya İslamın öz vədlərinə əməl edə bilmədiyini söyləyəcək. Görürsünüz ki, bu məsuliyyət təkcə bizim üzərimizə düşür, müxtəlif quruluşlarda yaşayan digər ölkələrin din alimlərinin üzərinə yox. Bu bizə məxsusdur.

Mövləvi simvolik bir dastan söyləmişdir. Mən nə zaman onu xatırlayıramsa, qorxur və Allaha sığınıram. O deyir ki, həm müsəlmanların, həm məsihilərin yaşadığı bir şəhərdə müsəlmanların məhəlləsinə pis səsli bir azançı gəlib bir neçə dəfə azan verdi. Bir gün məsihi bir kişi öz məhəlləsindən müsəlmanların məhəlləsinə gəlib azançını axtardı. Onun yerini göstərdilər. Nəhayət, azançını tapıb ona çoxlu təşəkkür etməyə başladı. Azançı soruşdu ki, mənə nə üçün təşəkkür edirsən? Məsihi kişi cavab verdi ki, sənin bizim boynumuzda böyük haqqın var, heç kəsin belə haqqı yoxdur. Mənim gənc bir qızım var. O bir müddət idi İslama sevgi bəsləyirdi və müsəlmanlığa meyllənmişdi. Nə edirdimsə, kilsəyə gəlmir, bizim mərasimlərimizdə iştirak etmir, etiqadlarımıza etinasız yanaşırdı. Biz bu qızla bacara bilmirdik. İki-üç gün öncə sən azan deyəndə bu qız səsini eşitdi. Dedi ki, bu xoşagəlməz səs haradandır? Dedim ki, müsəlmanların azanıdır. Biz ondan sonra rahat olduq və İslam sevgisi bu qızın ürəyindən tamamilə çıxdı. İndi isə öz adi həyatını yaşayır, kilsəyə gedib mərasimlərə qatılır. Biz bunu sənə borcluyuq, qızımızı sən bizə qaytardın.

Mən dəfələrlə özümə və dostlarıma demişəm ki, bu pis səsli azançı kimi olub İslam sevgisini qəlblərdən çıxarmayaq, dünyada İslamı öyrənmək üçün mövcud olan böyük istəyə çirkin və xoşagəlməz halda cavab verməyək. Bu bizim borcumuzdur. Biz İslam üçün, Allah üçün başladıq. ⁴⁴⁵
Əgər biz İslam məhkəməsini həqiqi şəkildə cəmiyyətdə icra edə bilməsək, məhkəmə orqanlarında və hökumətimizdə İslam ədalətini göstərə bilməsək, mal-dövlətin sərvətlilər arasında dövriyyə etməməsini İslamın təkid etdiyi düzgün iqtisadi sistemlə təcəssüm etdirə və həyata keçirə bilməsək, cəmiyyətdə İslam əxlaqını və İslam dəyərlərini yarada bilməsək və nəticədə İslam adlı və İslam bayraqlı, amma qeyri-islami və hətta cahil həqiqətli və məzmunlu bir İslam olsa, - qeyri-islami olan hər şey cəhalətdir: "Haqdan sonra zəlalətdən başqa nə qalır?!"⁴⁴⁶ – o zaman biz həmin pis səsli azançı olacağıq, xoşagəlməz səsimiz İslama hörmət və ucalıq yerinə xəcalət gətirəcək. Yaxşı, indi kim bunun qarşısını almalıdır? İslamı izah etməli olan kimdir ki, ləyaqətli, mömin və İslamın sirləri ilə tanış olan kadrlar ehtiyac olanda işə girişsin, xalqı hidayət etsin, hökumətə nəsihət versin və öz mənəvi gücü ilə çətin yolları açsın? O kimdir? Ruhani təbəqəsi. Bu baxımdan, elm hövzələrinin rolu birinci dərəcəli əhəmiyyətə malikdir. Bu haqda söz uzundur və mən geniş danışmaq istəmirəm.⁴⁴⁷
Vacib işi çox qısa şəkildə söyləmək istəsək, onun İslam fiqhinə əməl etməkdən ibarət olduğunu deməliyik. Biz cəmiyyətdə fiqhi icra etməliyik. İslam fiqhi yalnız murdar-təmiz və ibadət məsələlərindən ibarət deyil, insanın fərdi, ictimai, siyasi, ibadi, hərbi, iqtisadi və həyatının digər cəhətlərinə şamil olan məsələlərdir. Allahın böyük fiqhi budur; insanın həyatını idarə edir, beynini, qəlbini, ruhunu, həyat ənənələrini, ictimai əlaqələrini, siyasi münasibətlərini, məişət vəziyyətini və xarici əlaqələrini tənzim edir. Biz 13 il ərzində bu fiqhi öyrənmək istəsək, bacararıq? Halbuki əməl etmək öyrənməkdən də çətindir. Cəmiyyətdə günaha bir işarə ilə, yaxud zorla son qoymaq olmaz.⁴⁴⁸
İslam Respublikası quruluşu mahiyyətcə din alimlərinə və elm hövzələrinə bağlı quruluşdur; həm onların bu quruluşun yaranmasında mühüm rol oynadıqlarına, həm xalqın quruluşa aid məsələlərdə onlara müraciət etdiyinə, həm də quruluşda müxtəlif vəzifələrdə çalışdıqlarına görə. Onlar quruluşun vəziyyətini olduğu kimi bilməli, nöqsan və inkişaflardan xəbərdar olmalı, köməyə ehtiyaclı yerləri təyin etməli, düşmənin hədəf seçdiyi yerləri bilməli və quruluşun yaşamasında öz rollarını ifa etməlidirlər. Elm hövzələri, din alimləri və ruhanilər quruluşun vəziyyətindən xəbərsiz qala bilməzlər.⁴⁴⁹